“H Καρφίτσα” Κριτική
Γράφει η Κατερίνα Μαντέλη.
Δυο μέρες πριν τα Χριστούγεννα πήγα στο θέατρο BIOS και είδα στην κεντρική σκηνή του, το καινούργιο έργο της Ελένης Ζιώγα «H Καρφίτσα (ή Απλά μαθήματα επιβίωσης)» Μπαίνοντας στην αίθουσα βρήκαμε την μια ηρωίδα καθισμένη στην πολυθρόνα της, να μας περιμένει… Έφυγα μαγεμένη, χωρίς να μπορώ να βρω τα κατάλληλα λόγια, όπου θα ήταν αντάξια της παράστασης, αυτής της συναρπαστικής μυσταγωγίας, που βίωσα.
Το μόνο που μπόρεσα να σκεφτώ, εκείνη την στιγμή ήταν πως με αφορμή αυτό το νέο ελληνικό θεατρικό κείμενο, της μοναδικής Ελένης Ζιώγα, πρόταση στη φόρμα, από γραφής, προσεγμένο στην τελευταία του λεπτομέρεια, ερμηνευτικά και παραστατικά, με θέμα την αγάπη, έφερε τρεις ηθοποιούς καταξιωμένους και έναν νεότερο αλλά πολλά υποσχόμενο, σε μια συνεργασία που θα αφήσει το αποτύπωμα της, ανεξίτηλο στα θεατρικά χρονικά.
Η Ελένη μου είπε πως το πάλευε 4 χρόνια, από την σύλληψη της ιδέας μέχρι την πραγμάτωση του. Τροφή για αναθεώρηση και ενδοσκόπηση, η κρίση που μαστίζει τα τελευταία χρόνια τον τόπο μας. Ο πόνος που προκαλεί η κρίση, σε όλα τα επίπεδα και κυρίως των αξιών, αλλάζοντας το αξιακό μας προσανατολισμό, κάποιους σκεπτόμενους, τους οδηγεί στην ανατροπή των δεδομένων, που μας φόρεσαν ως καπέλο οι ετσιθελιτές… Αυτό λοιπόν το έργο είναι ένα νυστέρι που με την ύπαρξη του καθαρίζει ότι σάπιο, είναι έτοιμο να δημιουργήσει γάγγραινα σε όλα τα μέλη του σώματος μας. Κυρίως σώζει την ψυχή και το μυαλό μας. Μας δημιουργεί την απόλυτη βεβαιότητα: «Σ’ αυτή τη ζωή που ήρθαμε να ζήσουμε έχουμε όλοι μας από μια καρφίτσα στην καρδιά… Το θέμα είναι να την αφήσεις να σε ματώσει… Μπας και καταλάβεις πως ζεις …».
Οι άνθρωποι, κλείνονται στο «εγώ» τους, εγκλωβίζονται στην οργή, λόγω της ταλαιπωρίας από τη δύσκολη καθημερινότητα. Είναι καιρός να περάσουμε στο Εμείς…
Η Υβόννη Μαλτέζου, η Λουκία Πιστιόλα ,η Ελένη Ζιώγα και ο Έκτορας Λιάτσος, είναι τα τέσσερα πρόσωπα που συναντάμε στο έργο (Κυρία, Ζητιάνα, Ηθοποιός, Δολοφόνος) έχουν γεννηθεί σε μια ζωή-φυλακή, αλλά δεν το ξέρουν. Ωστόσο, ενώ η Κυρία και η Ηθοποιός έχουν νεκρωθεί εσωτερικά, η Ζητιάνα κι ο Δολοφόνος, διατηρούν ακόμα, ο καθένας από αντίθετο δρόμο, ζωντανή την ανάμνηση της ελευθερίας και το πάθος για μια έξοδο που θα τους λυτρώσει. Όπως αναφέρει στο δελτίο τύπου η Ελένη Ζιώγα.
Η λεπτομέρεια στις ερμηνείες, είναι ένα ακόμα ατού του έργου. Οι συναισθηματικές μεταβάσεις των ηρώων, από τους ηθοποιούς δεν γίνονται με κραυγές, αλλά με ψιθύρους ψυχής… ζωντανεύουν ιδανικά. Επίσης η σκωπτική ματιά του κειμένου, κάνει το έργο να μοιάζει ανάλαφρο παρ΄ όλα αυτά τα σημαντικά που μας λέει και μέσα σ’ αυτή τη συνθήκη βγάζει άφθονο γέλιο και αληθινή συγκίνηση. Το ιδεολογικό υπόβαθρο του έργου, αναδεικνύεται, μέσα από τις εναλλαγές των μονολόγων, αλλά και των διαλόγων του μυαλού του κάθε ήρωα ξεχωριστά, χωρίς να σε αποπροσανατολίζει. …
Το λιτό έως ανύπαρκτο σκηνικό, η παρακμιακή αχλή του χώρου, οι ερμηνευτικές στιγμές μέσα από ένα ευφάνταστο «παιχνίδι» σκιών που ακλουθούν ως εφιάλτες τις σαθρές ζωές των έγκλειστων, μέχρι να βγουν στο φως της ελευθερίας οι ψυχές … οι τοίχοι που σιγά-σιγά αποσαθρώνονται για να σπάσουν οι «φυλακές» των ηρώων… και η τελική απελευθέρωση μέσα από όλες τις συναισθηματικές διεργασίες των ηρώων .. σε προσκαλεί να διαπιστώσεις πόσο πολύ μοιάζουνε οι «εντός» και «εκτός» των τειχών «κρατούμενοι» μιας αδυσώπητης πραγματικότητας και πως η φυλακή μεταμορφώνεται σε ελευθερία και ο θάνατος σε ζωή…
Η σκηνοθετική και κινησιολογική επιμέλεια της Έφης Καρακώστα, και η ομαδική σκηνοθεσία, έδωσαν αυτό το εντυπωσιακό αποτέλεσμα, που αν δεν δει κάποιος αυτήν την παράσταση, δεν μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει, να ανεβαίνουν οι παλμοί της καρδιάς από ευχαρίστηση, όπως όταν ερωτεύεσαι για πρώτη φορά. Και τι σημαίνει να μην θέλεις να σταματήσεις να χειροκροτείς και να υποκλιθείς εσύ στους συντελεστές, αντ΄ αυτών..
Ένα έργο, που όπως θα μας πει η συγγραφέας του, βλέπει την διαδρομή του ανθρώπου στη ζωή σαν ένα παιχνίδι που αν δεν παιχτεί με τους όρους της αγάπης μπορεί να είναι τόσο εφιαλτικό, όσο η ισόβια φυλακή.
Γι’ αυτό και αρχικά προέκυψε η ανατρεπτική ιδέα το έργο να ανέβει πρώτα κυριολεκτικά μέσα στη φυλακή. Και η ιδέα έγινε πραγματικότητα!
Τον περασμένο Απρίλιο η Ομάδα του Θεατρικού εργαστηρίου του Ψυχιατρείου των Φυλακών Κορυδαλλού σε συνεργασία με τις τρεις ηθοποιούς , τον ηθοποιό Φώτη Λαζάρου και τον σκηνοθέτη Άρη Τρουπάκη, έδωσαν μια και μοναδική παράσταση της «Καρφίτσας» μέσα στους χώρους των φυλακών.
Με τα λόγια της Ελένης Ζιώγα θα σας δώσω μια γεύση για το έργο.
“φυλακή” μια έννοια γενική και υπαρξιακή για τον κάθε άνθρωπο που γεννιέται στη ζωή μέσα σε συνθήκες διάσπασης, μοναξιάς και αδυναμίας συνύπαρξης με το «όλον» και κυρίως με τον «άλλον»
Πρόκειται για τη συνθήκη μέσα στην οποία παραδέρνουμε όλοι νιώθοντας ξένοι και διαρκώς απειλούμενοι από τους ανθρώπους γύρω μας, χωρίς να καταλαβαίνουμε τι πραγματικά μας φταίει, έχοντας όμως στο βάθος της ύπαρξής μας το αίσθημα της ανάγκης για απόδραση απ’ αυτό το μαρτύριο σαν κινητήρια δύναμη για την επιβίωσή μας.
«Καρφίτσα» ένα πολύτιμο κόσμημα που περνάει από χέρι σε χέρι ανάμεσα στους ήρωες μεταφέροντας μαζί της το μικρόβιο της διάσπασης που συμβολίζει η ιδιοκτησία και η εξάρτηση του ανθρώπου από την ύλη.
Χωρίς να το καταλαβαίνουν οι ήρωες της ιστορίας, άλλοι με πραγματικό και άλλοι με μεταφυσικό τρόπο, αλλοιώνονται από την βασανιστική επίδραση της καρφίτσας και οδηγούνται, μέσα από την κορύφωση του μαρτυρίου τους, στην συνειδητοποίηση της ανάγκης τους για ελευθερία.
27/12/2017
