Κωνσταντίνος Ρήγος / Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι
Η Λίμνη των Κύκνων
Μπαλέτο Εθνικής Λυρικής Σκηνής
10, 11, 16, 17, 18 Νοεμβρίου & 22, 28, 29 Δεκεμβρίου 2018
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Ώρα έναρξης 20.00 (Κυριακές 18.30)
Μουσική διεύθυνση: Ηλίας Βουδούρης
Χορογραφία – σκηνοθεσία – σκηνικά: Κωνσταντίνος Ρήγος
Με την Ορχήστρα, τους Α’ Χορευτές, τους Σολίστ, τους Κορυφαίους
και το Corps de Ballet της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Η σεζόν 2018/19 του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ξεκινά στις 10 Νοεμβρίου, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ, με το διασημότερο μπαλέτο όλων των εποχών, τη Λίμνη των κύκνων του Π. Ι. Τσαϊκόφσκι, σε χορογραφία Κωνσταντίνου Ρήγου. Στην πρώτη του χορογραφία ως Διευθυντής του Μπαλέτου της ΕΛΣ, ο Κωνσταντίνος Ρήγος επιχειρεί μια νέα ανάγνωση πάνω στη Λίμνη, η οποία σε μεγάλο βαθμό συνομιλεί με την πρωτότυπη χορογραφία των Πετιπά / Ιβάνοφ.
Η Λίμνη των κύκνων του Τσαϊκόφσκι διαχρονικά συναρπάζει και συγκινεί το κοινό, ενώ την ίδια στιγμή αποτελεί πρόκληση στην καριέρα των χορευτών αφού οι δεξιοτεχνικές ικανότητες και ο λυρισμός που απαιτούνται για την ολοκληρωμένη ερμηνεία του έργου υπερβαίνουν σχεδόν τα ανθρώπινα όρια. Παράλληλα, πρόκειται και για ένα μουσικό έργο μεγάλων ερμηνευτικών απαιτήσεων.
H νέα παραγωγή της Λίμνης των κύκνων αντιπαραθέτει εκτενή κομμάτια της πρωτότυπης χορογραφίας του μπαλέτου των Πετιπά / Ιβάνοφ, με μια νέα χορογραφική ματιά, επιχειρώντας να θέσει ερωτήματα, αλλά και να αναζητήσει απαντήσεις για το πώς μπορούν να «ξαναδιαβαστούν» σήμερα τα μεγάλα έργα του ρεπερτορίου του κλασικού χορού.
Ο Κωνσταντίνος Ρήγος ανασύρει ορισμένους από τους φόβους και τις έμμονες εικόνες της εποχής μας για να καταδυθεί στη δική του λίμνη. Ένα τοπίο σε μια εποχή μετά την καταστροφή. Ένα ερημωμένο βενζινάδικο για να θυμίζει έναν κόσμο που ξέμεινε από καύσιμα. Μια λίμνη όπου το φυσικό και το υπερφυσικό συνυπάρχουν κι εναλλάσσονται. Και κυρίως ο Πρίγκιπας Ζήγκφρηντ -ένας ρομαντικός ήρωας που αναμετράται διαρκώς με το απόλυτο- το μεταμορφωτικό βλέμμα του οποίου καθορίζει τη μορφή των γύρω του.
Το βλέμμα του Ζήγκφρηντ είναι άλλωστε ο κύριος φορέας της αφήγησης. Δικές του φαντασιακές προβολές είναι ο λευκός και ο μαύρος κύκνος, τους οποίους καλείται να κυνηγήσει και να σκοτώσει: καθώς δεν είναι παρά κομμάτια του εαυτού του, το βέλος του τόξου του θα βρει τελικά και τον ίδιο.
Ο Ρήγος επιχειρεί μια μεταμοντέρνα ανάγνωση και μετατρέπει το κλασικό μπαλέτο σε κάτι που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε μετα-κλασικό, αφού συνδιαλέγεται και επαναπλαισιώνει το πρωτότυπο, δημιουργώντας ένα νέο έργο.
Η πρωτότυπη χορογραφία των Πετιπά / Ιβάνοφ κυριαρχεί στη σκηνή της λίμνης, σαν μια τελετουργία που επαναλαμβάνεται στο άχρονο αυτό περιβάλλον. Δημιουργώντας ένα χορογραφικό παλίμψηστο, οι χορευτές εναλλάσσουν το κλασικό στυλ με πολλά άλλα χορογραφικά στυλ, από το νεοκλασικό, έως το σύγχρονο, ακόμη και κάποια στοιχεία από τις κουλτούρες του δρόμου.
O Κωνσταντίνος Ρήγος σημειώνει: “Στη Λίμνη των κύκνων παρουσιάζω μια εκδοχή που φλερτάρει με τη γοητεία του κλασικού χορού με έναν σύγχρονο τρόπο νεοκλασικού ενδιαφέροντος. Μια εκδοχή προσαρμοσμένη στην τεχνική που διαθέτει το μπαλέτο της ΕΛΣ. Πιστεύω ότι όλες οι κλασικές χορογραφίες με την ανάλογη ερμηνεία μπορούν να μοιάζουν σύγχρονες. Έχω κρατήσει κάποια κομμάτια της κλασικής χορογραφίας των Ιβάνοφ και Πετιπά σχεδόν αυτούσια, μιας και τόσα χρόνια μετά τη δημιουργία τους μου φαίνονται σχεδόν σημερινά. Ο κλασικός χορός χρειάζεται υψηλή τεχνική και εκφραστικότητα. Παράλληλα, αν ξεπεράσεις το κομμάτι της παντομίμας που υπάρχει στα έργα αυτά, το κλασικό μπαλέτο έχει εξελιχθεί ως τεχνική και τέχνη. Οι ήρωες κρατάνε τα χαρακτηριστικά της κλασικής εκδοχής, μόνον που οι ρόλοι παρουσιάζονται ως προβολές του ίδιου του πρίγκιπα. Βλέπω τους ρόλους του λευκού και του μαύρου κύκνου ως τις δύο πλευρές του ίδιου προσώπου. Την αθωότητα και την ανάγκη για αυτοκαταστροφή που κρύβει μέσα του κάθε άνθρωπος. Την ανθρώπινη ύπαρξη την έλκει το καλό και το κακό. Αυτό το βρίσκω ιδιοφυές σε αυτό το έργο και είναι ένα από τα στοιχεία που θέλω να αναδείξω. Το πώς, δηλαδή, παρουσιάζονται οι δύο εκδοχές της ανθρώπινης ύπαρξης, η καλή και η κακή“.
Στην νέα εντυπωσιακή παραγωγή της Λίμνης, συμμετέχει το σύνολο των χορευτών του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Την Ορχήστρα της ΕΛΣ θα διευθύνει ο Ηλίας Βουδούρης.
Ο Θοδωρής Ρέγκλης έχει κάνει πρωτότυπη μουσική σύνθεση.
Σύμβουλος δραματουργίας είναι ο Αλέξανδρος Ευκλείδης.
Συνεργάτις αρχιτέκτων για τα σκηνικά είναι η Μαίρη Τσαγκάρη, ενώ τα κοστούμια υπογράφει ο Γιώργος Σεγρεδάκης.
Τους φωτισμούς θα επιμεληθεί ο Χρήστος Τζιόγκας, και τα βίντεο ο Κωνσταντίνος Γαρίνης.
Η λίμνη των κύκνων με μια ματιά
Ο συνθέτης / O Ρώσος Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι (1840-1893) υπήρξε ένας από τους δημοφιλέστερους συνθέτες του 19ου αιώνα. Συνέθεσε με την ίδια επιτυχία συμφωνίες, κοντσέρτα, όπερες, μουσική δωματίου και μουσική για τα μπαλέτα Η λίμνη των κύκνων (1877), Η Ωραία κοιμωμένη (1890), O Καρυοθραύστης (1892). Μέχρι σήμερα τα μπαλέτα αυτά παραμένουν τα δημοφιλέστερα του ρεπερτορίου, χάρη στη συναισθηματική δύναμη και τη θεατρικότητα της μουσικής τους, στοιχεία που χάρισαν στη μουσική για μπαλέτο την υπόληψη αυτόνομου μουσικού έργου.
Τα ίδια στοιχεία, που διέπουν συνολικά το δημιουργικό έργο του Τσαϊκόφσκι οδήγησαν επίσης αρκετούς χορογράφους να αξιοποιήσουν μουσική του συνθέτη δημιουργώντας νέα έργα. Έτσι, δεν είναι συμπτωματικό ότι το όνομα του Τσαϊκόφσκι έχει συνδεθεί με την τέχνη του χορού, ίσως περισσότερο από οποιουδήποτε άλλου συνάδελφού του.
Το έργο / Αρχικά σε τέσσερις πράξεις, η Λίμνη των κύκνων βασίστηκε σε χορογραφία του Γιούλιους Ράιζινγκερ, η οποία στηρίχτηκε σε σενάριο των Βλαντιμίρ Πέτροβιτς Μπαγκίτσεφ και Βασίλυ Γκέλτσερ. Αυτό, πάλι, αντλεί στοιχεία από γερμανικά και ρωσικά παραμύθια. Η υπόθεση, όπως είναι στο πρωτότυπο, αφορά την πριγκίπισσα Οντέτ, την οποία μεταμόρφωσε σε κύκνο ο κακός μάγος Ρόθμπαρτ. Τα μάγια θα λυθούν εάν κάποιος της ορκιστεί αιώνια πίστη. Τον όρκο δίνει ο ερωτευμένος πρίγκιπας Ζήγκφρηντ. Όμως, στο χορό στο ανάκτορο του Ζήγκφρηντ, ο Ρόθμπαρτ εμφανίζεται με την κόρη του Οντίλ, την οποία έχει μεταμορφώσει ώστε να μοιάζει με την Οντέτ. Μη αντιλαμβανόμενος την πλάνη ο Ζήγκφρηντ δηλώνει πως σκοπεύει να τη νυμφευτεί. Όταν συνειδητοποιεί τι συνέβη, ο Ζήγκφρηντ επιστρέφει στη λίμνη όπου η Οντέτ τον συγχωρεί. Όμως, εμφανίζεται ο Ρόθμπαρτ, ο οποίος απαιτεί να εκπληρώσει ο Ζήγκφρηντ την υπόσχεσή του προς την Οντίλ. Ο Ζήγκφρηντ προτιμά να πεθάνει μαζί με την Οντέτ. Τα μάγια λύνονται, ο Ρόθμπαρτ χάνει τη δύναμή του και πεθαίνει, ενώ το ερωτευμένο ζευγάρι ανεβαίνει ενωμένο στους ουρανούς.
Πρεμιέρες / Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε από τα Μπαλέτα του μοσχοβίτικου Θεάτρου Μπολσόι στις 4 Μαρτίου 1877. Οι Μαριύς Πετιπά και Λεφ Ιβάνοφ το αναβίωσαν για το Αυτοκρατορικό Μπαλέτο, το οποίο το παρουσίασε στις 27 Ιανουαρίου 1895 στο θέατρο Μαριίνσκι της Αγ. Πετρούπολης. Για την παρουσίαση αυτή στη μουσική του Τσαϊκόφσκι επενέβη ο βασικός αρχιμουσικός και συνθέτης του Αυτοκρατορικού Μπαλέτου Ρικκάρντο Ντρίγκο. Σε αυτή την εκδοχή στηρίχθηκαν πολλές από τις επόμενες αναβιώσεις.
Σύνοψη
Α΄ ΠΡΑΞΗ Ένα υπέροχο πάρκο έξω από το παλάτι. Ο πρίγκιπας Ζήγκφρηντ γιορτάζει τα γενέθλιά του με τον δάσκαλό του, τους φίλους του και τους αγρότες. Τη γιορτή διακόπτει η μητέρα του Ζήγκφρηντ, η βασίλισσα, η όποια ανησυχεί για τον ανέμελο τρόπο ζωής του γιου της. Του λέει ότι πρέπει να επιλέξει νύφη κατά τη διάρκεια του χορού, που θα παρατεθεί στο παλάτι το επόμενο βράδυ. Ο Ζήγκφρηντ είναι αναστατωμένος που δεν μπορεί να παντρευτεί από έρωτα. Ο φίλος του Μπέννο και ο δάσκαλός του προσπαθούν να του φτιάξουν τη διάθεση. Καθώς πέφτει το σκοτάδι, ο Μπέννο βλέπει ένα κοπάδι από κύκνους που πετούν ψηλά και προτείνει να πάνε όλοι τους για κυνήγι. Ο Ζήγκφρηντ και οι φίλοι του παίρνουν τα τόξα τους και ξεκινούν αναζητώντας τους κύκνους.
B΄ ΠΡΑΞΗ Το ίδιο βράδυ στη λίμνη. Ο Ζήγκφρηντ μαγεύεται από έναν κύκνο, που μπροστά στα μάτια του μεταμορφώνεται στην πριγκίπισσα Οντέτ. Αυτή και οι φίλες της είναι φυλακισμένες του μάγου Ρόθμπαρτ, καταδικασμένες να μεταμορφώνονται σε κύκνους όλες, εκτός από μερικές ώρες κάθε νύχτας. Μόνο ένας όρκος αληθινής αγάπης και πίστης μπορεί να σπάσει το ξόρκι.
Εμφανίζεται ξαφνικά ο Ρόθμπαρτ. Ο Ζήγκφρηντ απειλεί να τον σκοτώσει, αλλά η Οντέτ παρεμβαίνει – αν ο Ρόθμπαρτ πεθάνει πριν σπάσει το ξόρκι, τότε τα μάγια δεν θα μπορέσουν να λυθούν. Καθώς ο Ρόθμπαρτ εξαφανίζεται, οι κοπέλες επιστρέφουν. Ο Ζήγκφρηντ σπάει το τόξο του επιδιώκοντας να κερδίσει την εμπιστοσύνη της Οντέτ καθώς οι δυο ερωτεύονται. Αλλά όταν φτάνει η αυγή, το κακό ξόρκι τραβάει την Οντέτ και τις φίλες της πίσω στη λίμνη και όλες μεταμορφώνονται ξανά σε κύκνους.
Γ΄ ΠΡΑΞΗ Το επόμενο βράδυ. Η αίθουσα χορού του παλατιού. Ένας μεγάλος χορός βρίσκεται σε εξέλιξη. Κατά τη διάρκειά του ο πρίγκιπας αναμένεται να επιλέξει τη μέλλουσα σύζυγό του. Κανείς δεν γνωρίζει τον κρυφό έρωτά του για την Οντέτ. Οι εορταστικές εκδηλώσεις διακόπτονται από την άφιξη του Ρόθμπαρτ και της ακολουθίας του, που περιλαμβάνει την κόρη του Οντίλ. Κατά έναν μυστηριώδη τρόπο η κοπέλα μοιάζει απίστευτα στην Οντέτ και η σαγηνευτική της ομορφιά αιχμαλωτίζει τον Ζήγκφρηντ. Εμφανίζεται η Οντέτ, επιχειρώντας να προειδοποιήσει τον Ζήγκφρηντ, αλλά εκείνος δεν τη βλέπει. Στη συνέχεια, δηλώνει στην ομήγυρη ότι θα παντρευτεί την Οντίλ, πιστεύοντας ότι πρόκειται για την Οντέτ, πριν ο Ρόθμπαρτ του δείξει την Οντέτ σε μαγικό όραμα. Συντετριμμένος, συνειδητοποιώντας το λάθος του, ο Ζήγκφρηντ επιστρέφει στη λίμνη.
Δ΄ ΠΡΑΞΗ Εκείνη τη νύχτα. Η λίμνη. Η Οντέτ είναι απογοητευμένη. Οι κύκνοι προσπαθούν να την παρηγορήσουν. Ο Ζήγκφρηντ επιστρέφει στη λίμνη και της ζητά παθιασμένα συγγνώμη. Εκείνη τον συγχωρεί, αλλά η προδοσία του δεν μπορεί να αναστραφεί, τα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν. Αντί να παραμείνει κύκνος για πάντα, η Οντέτ επιλέγει να πεθάνει. Ο Ζήγκφρηντ αποφασίζει να πεθάνει πλάι της και μαζί μπαίνουν στη λίμνη. Αυτό σπάει το ξόρκι του Ρόθμπαρτ, ο οποίος χάνει την εξουσία που έχει πάνω στους κύκνους και πεθαίνει. Η στάθμη των νερών της λίμνης ανεβαίνει από τη θύελλα που έχει ξεσπάσει και πνίγει την Οντέτ και τον Ζήγκφρηντ. Η θύελλα καταλαγιάζει και μια ομάδα κύκνων εμφανίζεται στη λίμνη.
Κωνσταντίνος Ρήγος / Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι
Η λίμνη των κύκνων
10, 11, 16, 17, 18 Νοεμβρίου & 22, 28, 29 Δεκεμβρίου 2018
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Ώρα έναρξης: 20.00 (Κυριακές στις 18.30)
Μουσική διεύθυνση: Ηλίας Βουδούρης
Χορογραφία – σκηνοθεσία – σκηνικά: Κωνσταντίνος Ρήγος, με αναφορές στις χορογραφίες των Πετιπά και Ιβάνοφ
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Θοδωρής Ρέγκλης
Σύμβουλος δραματουργίας: Αλέξανδρος Ευκλείδης
Κοστούμια: Γιώργος Σεγρεδάκης
Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας
Συνεργάτιδα αρχιτέκτονας: Μαίρη Τσαγκάρη
Βίντεο: Κωνσταντίνος Γαρίνης
Ζήγκφρηντ
Βαγγέλης Μπίκος (10, 18/11 & 22/12)
Ντανίλο Ζέκα (11, 17/11 & 29/12)
Ίγκορ Σιάτζκο (16/11 & 28/12)
Οντέτ
Μαρία Κουσουνή (10, 18/11 & 22/12)
Ευρυδίκη Ισαακίδου (11, 17/11 & 29/12)
Ελεάνα Ανδρεούδη (16/11 & 28/12)
Οντίλ
Ελεάνα Ανδρεούδη (10, 18/11 & 22/12)
Μαρία Κουσουνή (11, 17/11 & 29/12)
Νατάσα Σιούτα (16/11 & 28/12)
Βασίλισσα
Αιμιλία Γάσπαρη (10/11 & 22, 28/12)
Αλίνα Στεργιανού (11, 16, 17/11)
Νατάσα Σιούτα (18/11)
Σταυρούλα Καμπουράκη (29/12)
Δάσκαλος
Στράτος Παπανούσης (10, 18/11 & 22, 28/12)
Γιώργος Βαρβαριώτης (11, 16, 17/11 & 29/12)
Ρόθμπαρτ
Γιώργος Βαρβαριώτης (10, 18/11 & 22, 28/12)
Στράτος Παπανούσης (11, 16, 17/11 & 29/12)
Με την Ορχήστρα, τους Α’ Χορευτές, τους Σολίστ, τους Κορυφαίους και το Corps de Ballet της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
