Κριτική Θεάτρου
Της Μαρίκας Θωμαδάκη*
«Τρύπιο βαρέλι» του Θεοδόση Πελεγρίνη στο Θέατρο «Αλκμήνη»
Εκκινώντας από το συν-δηλωτικό γλωσσικό σύνταγμα, «τρύπιο βαρέλι», ο Θεοδόσης Πελεγρίνης πλάθει μιαν ολότητα εκμαγείων της μνήμης δια της οποίας αναβιώνει το Εγώ της ύπαρξης σε εναλλασσόμενες φάσεις του τόπου. Ο χρόνος έχει δύσει προ πολλού ενώ ο καιρός παλαιώνεται με τη σφοδρότητα ενός αυτοπροσδιοριζόμενου εξουσιαστή. Το «Τρύπιο Βαρέλι» παραπέμπει στην αέναη αναμονή μιας φαντασματικής οντότητας, που παίζει κρυφτό με δυο ξεχασμένα, μέσα στο τίποτα, δείγματα ανθρώπου.
Τα κιάλια – φετίχ του Μάκη αποτελούν, θα λέγαμε, αυτοοριζόμενο αντικείμενο και συνάμα αντικείμενο-έκσταση, όταν η έννοια του οριζόμενου συναρτάται προς την θεματική της αναμονής, η οποία, εκ πρώτης όψεως, εκπορεύεται από την άγνωστη ανθρώπινη σιλουέτα την οποία εγκλωβίζουν τα κιάλια ως προβολή. Εδώ, οι μπεκετικές ανταύγειες καθίστανται πλέον συγκεκριμένες: ένας κόσμος απειλείται από ολική καταστροφή σπέρνοντας τρόμο στους εναπομείναντες της επόμενης ημέρας. Το τέλος του παιχνιδιού είναι πια γεγονός. Ο Βλαντιμίρ ψάχνει να βρει τον Εστραγκόν. Σημασία έχει ότι, μέσα στην πορεία, ανάμεσα σε χιλιάδες άγνωστες φιγούρες, που προχωρούν και δεν ξεκουράζονται ποτέ, σημασία έχει το να βρεις εσύ το χέρι που θα σε κρατήσει. Σημασία έχει η εμμονή : δεν μπορεί, κάποια στιγμή θα γυρίσει ο αναμενόμενος.
Το κείμενο του Θεοδόση Πελεγρίνη αφήνει την εντύπωση αυτή να πλανηθεί αβίαστα στις εύφορες πεδιάδες της πριν τον Θάνατο Ιστορίας του κόσμου. Ο συγγραφέας δεν αφήνει εύκολα τα πράγματα εκτός ελέγχου. Είτε Χαμ, είτε Κλοβ, το όνομα χάνει, ούτως ή άλλως, την αίγλη του στο ασταθές περιβάλλον της πιθανότητας και των επαναλήψεων. Όταν ο Μάκης, τον οποίον υποδύεται άψογα ο κ. Πελεγρίνης, μοιάζει σαν να χάνει τον προσανατολισμό του, τότε η βασανιστική εμμονή της υποψίας ανθρώπινης παρουσίας «εκεί έξω» μπαινοβγαίνει αλύπητα στον τόπο που δείχνουν τα κιάλια. Επιτέλους, υπάρχει και η προοπτική του εκμηδενισμού. Ωστόσο, ο Λάκης, τον οποίο ερμηνεύει με ακρίβεια ο Γιάννης Παπαθύμνιος, δίνει μάλλον έμφαση στην τακτικότητα της επανάληψης και στην ένταξη της ανθρώπινης οντότητας στο κανονιστικό πεδίο της βιωθείσας περιπέτειας.
Αναμένεται λοιπόν εκείνος που θα φέρει στο προσκήνιο αιμόφυρτο τον αποτυχημένο εξάγγελο της τραγωδίας. Το «Τρύπιο Βαρέλι» ευαγγελίζεται έναν καινούργιο κανόνα που θα γίνει ο Νόμος στην Α-νομία και η Τάξη στην Α-ταξία.
Ο Θεοδόσης Πελεγρίνης καταγράφει καρέ –καρέ τα βίτσια της τρύπας του βαρελιού όπως προβάλλεται σαν φευγαλέα διατύπωση, κάτω από την καμπαρντίνα του επιδειξία. Εξάλλου, η σκηνοθεσία της Άννας Σωτρίνη ταλαντεύεται ανάμεσα στον ρεαλισμό του Λάκη και τον υπερρεαλισμό του Μάκη.
Ίσως είναι προτιμότερη αυτή η δημιουργική ασάφεια του λεκτικού και του παραλεκτικού σκηνικού της Πάγιας Βεάκη, στο σημείο όπου συνομιλεί με τους ενδιαφέροντες φωτισμούς της, κ.Σωτρίνη. Το «Τρύπιο Βαρέλι», εξοργιστικά σαγηνευτικό ως χώρος εγκλεισμού στο ανείπωτο, ερμηνεύει, εντούτοις, την τραγωδία της Αναβολής. Κάπου αλλού, «αυτοί» περιμένουν ροκανίζοντας τις ώρες και κάπου εδώ, «εκείνοι» αναβάλλουν την άφιξη της Α-λήθειας.
*Η Μαρίκα Θωμαδάκη είναι Καθηγήτρια Θεωρίας και Σημειολογίας του Θεάτρου, τ. Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αθηνών.
