Sanja Iveković
RED STAR FEAR NOT
Επιμέλεια: Ηλιάνα Φωκιανάκη
Εγκαίνια 1η Μαρτίου, 19:30 με μια περφόρμανς στις 20:00
Διάρκεια έκθεσης: 02.03.2019 – 11.05.2019
Μια από τις σημαντικότερες εν ζωή εικαστικούς η Κροάτισσα Sanja Iveković (Σάνια Ιβέκοβιτς), παρουσιάζει την πρώτη της ατομική έκθεση στην Ελλάδα, με τίτλο “RED STAR FEAR NOT” σε επιμέλεια Ηλιάνας Φωκιανάκη.
Η έκθεση είναι μια αναδρομική παρουσίαση του ευρύτερου έργου της εικαστικού από την περίοδο της δεκαετίας του ’70 μέχρι σήμερα, με σημαντικά παραδείγματα έργων από την αναδρομική της έκθεση στο Museum of Modern Art MOMA στη Νέα Υόρκη το 2012 αλλά και άλλες παρουσιάσεις. Η εικαστικός δείχνει για πρώτη φορά το εύρος του καλλιτεχνικού της έργου στην Ελλάδα.
Η παρουσίαση στο State of Concept, περιλαμβάνει δύο νέα έργα, αναθέσεις της επιμελήτριας, που θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά: τα “Greek History Lesson” (2018) (Μάθημα Ελληνικής Ιστορίας) και “Whether we were Brave” (Αν ήμασταν γενναίες) (2019). Τα έργα είναι μια αναφορά στις χιλιάδες Ελληνίδες γυναίκες της αντίστασης την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίες παραμένουν ως σήμερα υποσημειώσεις της επίσημης Ιστορίας του ελληνικού κράτους. Η Iveković, μετά από πολύμηνη έρευνα στην Ελλάδα, εμπνέεται από λευκώματα με φωτογραφίες γυναικών ανταρτών, αλλά και τις ταινίες-ντοκιμαντέρ της Αλίντας Δημητρίου, για να μεταδώσει ένα σχόλιο για τους σημερινούς νεο-φασισμούς και αντι-φεμινισμούς που παρατηρούνται στην σύγχρονη πολιτική και κοινωνική ζωή.
To “Μάθημα Ελληνικής Ιστορίας” (2018) είναι ένα σχόλιο της εικαστικού στην ελλειπή αναφορά στον ρόλο των γυναικών της αντίστασης στα ελληνικά σχολικά βιβλία της Ιστορίας. Χρησιμοποιώντας μια εικόνα από το λεύκωμα “Dmitri Kessel: Greece” και συνδυάζοντας την με ένα ποίημα από αντάρτικα τραγούδια αλλά και ένα QR code το οποίο μας μεταφέρει σε ταινία της Αλίντας Δημητρίου στο διαδίκτυο, η εικαστικός προτείνει την δική της εκδοχή μιας σημαντικής σελίδας από ένα βιβλίο Ιστορίας, και χρησιμοποιεί μια agit-prop τεχνική για να παρουσιάσει μια πολιτική θέση στο ευρύ κοινό. Η εικόνα, αποτέλεσε ολοσέλιδη διαφήμιση στο περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ τον Δεκέμβριο του 2018, θέτοντας ερωτήματα για την έλλειψη πληροφοριών για την ζωή, την προσφορά και την επιρροή χιλιάδων προοδευτικών γυναικών από την παρελθούσα ιστορία της χώρας, που πιθανώς να αποτελούν ένα ενδιαφέρον παράδειγμα ανυποταγής και χειραφέτησης, για την σύγχρονη γυναίκα. Παράλληλα, το έργο σχολιάζει το περιεχόμενο των γυναικείων περιοδικών στην Ελλάδα του σήμερα, την προπαγάνδα της βιομηχανίας της ομορφιάς και την βαθιά καταναλωτική φύση της σύγχρονης γυναίκας ως υποκείμενο που υποτάσσεται στις επιταγές μιας κολοσσιαίας διεθνούς βιομηχανίας.
Το δεύτερο έργο της “Whether we were brave” (2019), είναι εμπνευσμένο από την ταινία της Αλίντας Δημητρίου “Πουλιά στο Βάλτο” του 2008. Η Ivekovic χρησιμοποιεί μέρη από τις μαρτυρίες των γυναικών, βγάζοντας όλα τα τοπωνύμια και τις ημερομηνίες, μετατρέποντας την ιστορική μαρτυρία σε μια πανανθρώπινη και σύγχρονη γυναικεία θέση κατά των νεο-φασισμών, των απολυταρχικών καθεστώτων και των αντι-δημοκρατικών κοινωνιών. Το έργο είναι μια περφόρμανς με δεκαπέντε Ελληνίδες γυναίκες και θα παρουσιαστεί την ημέρα των εγκαινίων στον εκθεσιακό χώρο.
Για την συγκεκριμένη έκθεση, η επιμέλεια επικεντρώνεται στις κοινές ιστορίες την πρώην Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας την περίοδο του 2ου παγκοσμίου πολέμου, κοιτώντας την σημερινή καθίζηση των κλασσικών κρατικών θεσμών και των φιλελεύθερων δημοκρατιών της περιοχής των Βαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης, μετά από μια συνεχή ανακατάταξη του πολιτικού σκηνικού της περιοχής από την δεκαετία του ’80 και έπειτα. Αυτή η ανακατάταξη, φαίνεται πια ως προοίμιο της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας των εθνικιστικών, ακροδεξιών πολιτικών και των γενικότερων κοινωνικών διχασμών που επικρατούν στην περιοχή.
Η έκθεση χρησιμοποιεί την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο ως αφετηρία, από όπου η φιγούρα της γυναίκας αντιστασιακής, διαφαίνεται ως ένα ξεχασμένο παράδειγμα χειραφέτησης, που έχει παραμείνει ως υποσημείωση της Ιστορίας. Χρήσιμη ως πρόταση για να οραματιστούμε ένα μέλλον με φεμινισμούς που προέρχονται από διατομικότητα, αυτο-οργάνωση, πλουραλισμό και οριζόντιες δομές, η φιγούρα της γυναίκας της αντίστασης μπορεί να είναι ένας μοντέρνος και σύγχρονος τόπος από όπου μπορούμε να αναδιαμορφώσουμε την ιδέα του φεμινισμού σήμερα και τις μορφές αντίστασης του σε ένα τοπίο που έχει διαμορφωθεί από αντι-φεμινιστική ρητορική.
H Sanja Iveković (1949 Ζάγκρεμπ) σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ζάγκρεμπ, και αποφοίτησε το 1971 από το τμήμα γραφικών τεχνών. Φεμινίστρια, ακτιβίστρια και πρωτοπόρος στην τέχνη των “νέων μέσων” όπως η βίντεο αρτ, η περφόρμανς, οι εγκαταστάσεις και η χρήση του δημόσιου χώρου, διακρίθηκε ως εκπρόσωπος της Νέας Καλλιτεχνικής Πρακτικής (Nova Umjetnička Praksa) ένα εναλλακτικό κίνημα νέων καλλιτεχνών, που εμφανίστηκε στο Βελιγράδι και το Ζάγκρεμπ μετά τις φοιτητικές εξεγέρσεις του 1968.
Το σημείο εκκίνησης του έργου της Iveković ήταν (και παραμένει μέχρι σήμερα) η θέση των γυναικών στην εποχή και την κοινωνία μας. Η φεµινιστική στάση της Iveković αποτελεί µια σταθερά στη µμακρόχρονη σταδιοδροµία της και το συνολικό έργο της διακρίνεται για την πολιτική του παρέµβαση στις κυρίαρχες κουλτούρες και στην πολιτική που διαµορφώνει τη µνήµη. Έχει παρουσιάσει ατομικές εκθέσεις στα Museum of Modern Art MOMA Νέα Υόρκη, MUDAM Λουξεμβούργο, και έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις σε ιδρύματα και διοργανώσεις όπως documenta 12 και documenta 14, ΤΑΤΕ Modern, Μπιενάλε της Ιρλανδίας EVA International, Manifesta, Μπιενάλε της Gwanju κ.α.
Η έκθεση RED STAR FEAR NOT αποτελεί το τρίτο κομμάτι ενός εκθεσιακού κεφαλαίου με τίτλο “Τμήμα Δικαιοσύνης” που ξεκίνησε τον Μάιο του 2018 με την ελληνίδα εικαστικό Γιώτα Ιωαννίδου και την έκθεση “Μια υπόθεση συνεχούς όχι” που επανεξέτασε τον δικαστικό γολγοθά της υπόθεσης
Στακτόπουλου και συνεχίστηκε με την παρουσίαση της
κολλεκτίβας Rojava Film Komina και της εξιστόρησης της καθημερινότητας στην εμπόλεμη ζώνη της αυτόνομης περιοχής της Ροζάβα στα σύνορα της Συρίας.
Η έκθεση γιορτάζει και τα έξι χρόνια λειτουργίας του ινστιτούτου.
