ONASSIS AiR
2019/20
Σεπτέμβριος 2019 – Ιούνιος 2020
Το Onassis AiR, το πρόγραμμα που προσφέρει χρόνο στους καλλιτέχνες, ανακοινώνει τους συμμετέχοντες για το 2019-2020, ετοιμάζει εκδηλώσεις και έχει ήδη ξεκινήσει σημαντικές συνεργασίες.
Το Onassis AiR (Artists-in-Residence) ανακοινώνει το εναρκτήριο πρόγραμμα καλλιτεχνικής έρευνας και φιλοξενίας, καθώς και τις εκδηλώσεις και τις συνεργασίες που θα πραγματοποιηθούν από τον Σεπτέμβριο του 2019 μέχρι τον Ιούνιο του 2020 στην Αθήνα.
Το Onassis AiR είναι ένα ετήσιο πρόγραμμα, με έδρα του το κέντρο της Αθήνας, αποστολή του οποίου είναι η υποστήριξη της καλλιτεχνικής διαδικασίας, στοχεύοντας σε ένα οικοσύστημα τεχνών απαλλαγμένο από την εμμονή με το αποτέλεσμα. Το πρόγραμμα του Onassis AiR και οι πόροι που αυτό θα παρέχει, ελπίζουμε ότι θα δημιουργήσουν μια κοινότητα. Ένα μέρος όπου όλοι οι συμμετέχοντες μπορούν να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους ισότιμα. Ανεξάρτητα από την ηλικία τους ή το πόσο καταξιωμένοι είναι. Οι συμμετέχοντες θα εργάζονται, θα σκέφτονται και θα τρώνε μαζί σαν μια κοινότητα, χωρίς την αγωνία του επόμενου πρότζεκτ, της επόμενης πρεμιέρας, της επόμενης παραγωγής. Μια κοινότητα και ένας χώρος που είναι πολύ τοπικά. Μια κοινότητα που έχει την ικανότητα να κάνει μια μικρή παύση, προκειμένου να ξανασκεφτεί τον τρόπο που λειτουργεί και δημιουργεί ο καθένας μας. Ένας χώρος που προσφέρει χρόνο. Χρόνο για να μάθεις, να αλλάξεις ή να εμβαθύνεις, μέσα από τη δημιουργία και την αναίρεσή της, ή και χωρίς καθόλου δημιουργία.
Η επιλογή του προγράμματος Onassis AiR 2019-20 έγινε από την προσκεκλημένη συμβουλευτική επιτροπή που απαρτιζόταν από: την εικαστικό και θεατρική δημιουργό Έφη Μπίρμπα (Ελλάδα), τον φιλόσοφο και Καλλιτεχνικό συν-Διευθυντή του Kunsten Festival des Arts, Daniel Blanga Gubbay (Βέλγιο), την επιμελήτρια και πρώην διευθύντρια του DAS Theatre, Barbara van Lindt (Ολλανδία/Βέλγιο) και την επιμελήτρια, συγγραφέα και αρχισυντάκτρια του Kaleidoscope Magazine, Myriam Βen Salah (Τυνησία/Γαλλία). Το πρόγραμμα αποτελείται από 4 ενότητες: Onassis AiR (Inter)national Residency Program, Onassis AiR Critical Practices Program, Onassis AiR Exchange Residencies, Onassis AiR Emergency Fellowships. Κατά τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων για την περίοδο Σεπτεμβρίου 2019 – Ιουνίου 2020, οι συμμετοχές ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. 1.084 καλλιτέχνες, επιμελητές και δημιουργοί από 68 χώρες ανταποκρίθηκαν και υπέβαλαν αίτηση τον Νοέμβριο του 2018. Οι επικρατέστεροι καλλιτέχνες, που προκρίθηκαν στην επόμενη φάση, προσκλήθηκαν σε μια διαδικασία συνεντεύξεων και εργαστηρίων τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, προκειμένου να αναδειχθούν οι πρώτοι Onassis Artists-in-Residence τον Απρίλιο.
Το Πρόγραμμα (Inter)national Residency (AiR/CiR) 2019-20 αφορά οποιονδήποτε καλλιτέχνη ή επιμελητή εργάζεται επαγγελματικά, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, με μια time-based σύγχρονη καλλιτεχνική πρακτική και/ή έρευνα και ενδιαφέρεται για το πώς η αισθητική, η πρακτική, η κοινωνία και η πολιτική επηρεάζουν την ύπαρξη και την πρακτική μας. Το καλλιτεχνικό και επιμελητικό ερευνητικό πρότζεκτ της περιόδου 2019-20 περιλαμβάνει: τον Alaa Ghosheh (Παλαιστίνη), έναν καλλιτέχνη και φωτογράφο που αναζητά τι έχει απομείνει από το ψηφιακό μας αποτύπωμα σε (σκληρούς) δίσκους που δεν χρησιμοποιούμε πλέον, ενώ διερωτάται τι θα μπορούσε να γίνει με αυτά τα εγκαταλειμμένα δεδομένα εάν γίνονταν μέρος της ζωής κάποιου άλλου· τον καλλιτέχνη και επιμελητή Paribartana Mohanty (Ινδία), ο οποίος θα αναπτύξει παιχνίδια για καλλιτέχνες και εργαζόμενους στον χώρο της τέχνης, διερευνώντας ζητήματα κανιβαλισμού στον κόσμο της τέχνης μέσα από ιστορίες εκμετάλλευσης νέων καλλιτεχνών ή σπουδαστών σε καλλιτεχνικές σχολές· την καλλιτέχνιδα και κινηματογραφίστρια Cate Giordano (ΗΠΑ), η οποία διερευνά και ανατρέπει τις εξουσιαστικές και ιεραρχικές δομές και την επίδραση του προνομιακού δικαιώματος και της εκχωρημένης εξουσίας μέσα από τρεις ιστορικές αφηγήσεις: του γάμου του Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας με την Άννα φον Κλεβ, μια ερμηνεία της σφαγής του 1993 στο Γουέικο του Τέξας, καθώς και μια ελεύθερη ανάπλαση ενός ρωμαϊκού λουτρού στο οποίο κατοικούσε ένας ανώνυμος πατρίκιος· το ντουέτο Young Girls Reading Group (YGRD), που αποτελείται από την Dorota Gawęda (Πολωνία) και την Eglė Kulbokaitė (Λιθουανία), οι οποίες θα επεκτείνουν την εν εξελίξει σειρά τους 14X, μια εγκατάσταση-περφόρμανς που ερευνά την πράξη της ανάγνωσης ως μια εμπειρία οικειοποίησης, ενώ διατηρεί τη δυνατότητα να γίνει δημόσια περφόρμανς μέσα από την ανακραυγή λέξεων, στην οποία η ανάγνωση με ένα μόνο χέρι γίνεται μια ολοένα πιο πολύπλοκη οντότητα μέσα από την εξέταση της χρήσης live animation· τη χορογράφο Émilie Pitoiset (Γαλλία), η οποία συνεχίζει την έρευνά της στους χορευτικούς μαραθώνιους και στις επιδράσεις που έχουν οι διάφορες υποκουλτούρες των χορευτικών κλαμπ στην ικανότητά μας να εξακολουθούμε να επιθυμούμε, μέσα από το σύνθημα «Χόρεψε περισσότερο για να κερδίσεις περισσότερα», όπου το «να κερδίσεις» φέρει τις διάφορες σημασίες του «να αποκτήσεις», «να προσφέρεις» και «να αξίζεις»· την εικαστικό Fiona Banner (Μεγάλη Βρετανία), η οποία θα ανιχνεύσει και θα καταδιώξει ένα απατηλό στρατιωτικό υποβρύχιο που συνέλαβε με τον φακό της πριν από μερικά χρόνια, καθώς και το πώς γίνεται η αναπαράσταση της σύγκρουσης στην κυρίαρχη κουλτούρα· την εικαστικό και περφόρμερ Arshia Fatima Haq (Ινδία/ΗΠΑ), η οποία θα δουλέψει με Αφγανούς και Πακιστανούς πρόσφυγες που μιλούν τη γλώσσα Ούρντου, μέσα στους προσφυγικούς καταυλισμούς του Ελαιώνα και του Σκαραμαγκά, και θα συγκεντρώσει πρώιμες αναμνήσεις, παραδοσιακές αφηγήσεις, αγαπημένα αστεία και τραγούδια, για να δημιουργήσει ένα αρχείο πολιτισμικής παραγωγής που θα λειτουργεί ως τόπος αντίστασης και απολύτρωσης απέναντι στις τρέχουσες αφηγήσεις ψυχικού τραύματος, απώλειας και εκτοπισμού, οι οποίες υποβιβάζουν και εξανδραποδίζουν την ταυτότητα των προσφύγων· τον Ryan Ferko (Καναδάς), έναν καλλιτέχνη που εργάζεται κυρίως με φιλμ και βίντεο, ο οποίος θα αναρωτηθεί για τον ρόλο της τουριστικής ματιάς ως μορφής μέσου επικοινωνίας και το πώς αυτή διαιωνίζει κοινωνικές, σταθερές αφηγήσεις για τους τόπους· και, τέλος, τη χορογράφο και καλλιτέχνιδα Μαρία Χασάπη ή, όπως είναι πιο γνωστή διεθνώς, Maria Hassabi (Κύπρος/ΗΠΑ), η οποία θα ξεκινήσει την πρώτη περίοδο της καλλιτεχνικής της έρευνας, στο πλαίσιο της δεκαετούς υποτροφίας καλλιτεχνικής φιλοξενίας “One of a Kind”, που απονέμεται από το πρόγραμμα Onassis Culture για την περίοδο 2019-2029, μια υποτροφία που ανταποκρίνεται στο ζήτημα της επισφάλειας των καλλιτεχνών στις σημερινές δομές χρηματοδότησης και υποστήριξης της σύγχρονης τέχνης, οι οποίες δίνουν προτεραιότητα στην αναζήτηση του «νέου» καλλιτέχνη αντί της διαρθρωτικής υποστήριξης καλλιτεχνών που έχουν ήδη προχωρήσει στην καριέρα τους.
Πριν από τους εννέα (9) επιλεχθέντες καλλιτέχνες/επιμελητές/συλλογικότητες που θα υποστηριχθούν από το πρόγραμμα (inter)national residency για καλλιτέχνες & επιμελητές (AiR/CiR) της περιόδου 2019-20, θα προηγηθούν διάφορες πιλοτικές καλλιτεχνικές και επιμελητικές ερευνητικές φιλοξενίες: ο Tom Sellar (ΗΠΑ), συγγραφέας, εκδότης, αρθρογράφος, δραματουργός και επιμελητής, διευθυντής σύνταξης της διεθνούς επιθεώρησης Theater του Πανεπιστημίου Yale και καθηγητής στο τμήμα Δραματουργίας και Θεατρικής Κριτικής του ίδιου πανεπιστημίου· η Sherry Dobbin (ΗΠΑ/Ηνωμένο Βασίλειο), που εργάζεται στην πολιτισμική στρατηγική και παραγωγή, ενώ είναι Πολιτιστική Διευθύντρια του Futurecity (Ηνωμένο Βασίλειο)· ο γραφίστας και καλλιτέχνης Hatem Imam (Λίβανος) και η διευθύντρια δημιουργικού Maya Moumne (Λίβανος), συνιδρυτές του Studio Safar της Βηρυτού· καθώς και οι θεατρικές δημιουργοί και χορογράφοι Αντιγόνη Φρυδά (Ελλάδα) και Effi Rabsilber (Γερμανία/Ελλάδα).
Το πρόγραμμα Critical Practices είναι μια πλήρους απασχόλησης συνάντηση, διάρκειας 3 μηνών, που σχεδιάστηκε ως μια κοινότητα συλλογικής καλλιτεχνικής έρευνας για εικαστικούς καλλιτέχνες, χορογράφους, σκηνοθέτες θεάτρου και κινηματογράφου, συνθέτες, ερμηνευτές, επιμελητές, παραγωγούς, σχεδιαστές, συγγραφείς, θεωρητικούς του πολιτισμού και άλλα ανήσυχα μυαλά – που δουλεύουν με time-based καλλιτεχνική πρακτική. Το πρόγραμμα Critical Practices απευθύνεται σε όσους βρίσκονται σε μια ρευστή κατάσταση, σε φάση αναπροσδιορισμού των μέσων καλλιτεχνικής τους έκφρασης. Το πρόγραμμα αυτό σχεδιάστηκε για να λειτουργήσει σαν χύτρα ταχύτητας για δέκα (10) επαγγελματίες τον χρόνο, που νιώθουν την ανάγκη μετατόπισης από την υπάρχουσα πρακτική τους προς μια άλλη κατεύθυνση. Κατά τη διάρκεια των τρίμηνων συναντήσεων (Φθινόπωρο 2019 & Άνοιξη 2020), θα υπάρχει ένα Group Intensive διάρκειας ενός μήνα, σχεδιασμένο από κάποιον προσκεκλημένο μέντορα, που θα εστιάζει στην εξέταση της πρακτικής του καθενός σε συνάρτηση με τον ευρύτερο καλλιτεχνικό, πολιτιστικό, πολιτικό και αισθητικό δημόσιο διάλογο που λαμβάνει χώρα μέσα και γύρω μας σήμερα. Οι προσκεκλημένοι μέντορες για την περίοδο 2019-20 είναι ο καλλιτέχνης και μουσικός Raed Yassin (Λίβανος), η επιμελήτρια και δραματουργός Silke Bake (Γερμανία) και ο σκηνοθέτης, περφόρμερ και επιμελητής Peter Stamer (Γερμανία).
Μέσα από το πρόγραμμα Exchange Residencies του Onassis AiR, διάφοροι καλλιτέχνες και επιμελητές που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα θα βρεθούν σε έναν από τους συνεργαζόμενους οργανισμούς για την περίοδο 2019-20: το CAPACETE (Βραζιλία), ένα ανεξάρτητο πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών που ιδρύθηκε το 1998 στο Ρίο ντε Τζανέιρο από τον καλλιτέχνη Helmut Batista, και το Beirut Art Residency / BAR (Λίβανος), ένα μη-κερδοσκοπικό πρόγραμμα φιλοξενίας στη Βηρυτό, διαχειριζόμενο από καλλιτέχνες. Οι επιλεχθέντες καλλιτέχνες και επιμελητές για την περίοδο 2019-20 είναι: η καλλιτέχνιδα Μαργαρίτα Αθανασίου (Ελλάδα) και η επιμελήτρια και συγγραφέας Άλκηστη Ευθυμίου (Ελλάδα), οι οποίες θα φιλοξενηθούν στο CAPACETE (Βραζιλία), καθώς και ο εικαστικός καλλιτέχνης Δημήτρης Ρεντούμης (Ελλάδα) που θα φιλοξενηθεί στο Beirut Art Residency / BAR (Λίβανος). Διάφορα πιλοτικά Exchange Residencies θα έχουν ήδη πραγματοποιηθεί μέχρι τότε με τους δύο συνεργαζόμενους οργανισμούς (CAPACETE & BAR), μέσα στο 2019, υποστηρίζοντας την έρευνα που πραγματοποιούν η επιμελήτρια Κέλυ Τσιπνή-Κολαζά (Ελλάδα), η καλλιτέχνιδα και κινηματογραφίστρια Μαρίνα Γιώτη (Ελλάδα) και ο καλλιτέχνης του ήχου και συνθέτης Μανώλης Μανουσάκης (Ελλάδα).
Το Onassis AiR θα απονείμει πέντε (5) Emergency Fellowships για το 2019-20, που απευθύνονται σε όσους καλλιτέχνες ή επιμελητές ζουν οπουδήποτε στον κόσμο και έχουν μια επιτακτική καλλιτεχνική έρευνα ή μια χρονικά ευαίσθητη ανάγκη επαγγελματικής εξέλιξης, είτε αυτή σχετίζεται με ένα πολιτικό ή κοινωνικό γεγονός που διαδραματίζεται αυτή τη στιγμή στον κόσμο, είτε πρόκειται για μια έκτακτη συνθήκη σχετική με την πρακτική τους. Οι απονομές θα γίνονται από την ομάδα του Onassis AiR καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες.
Προκειμένου να αποφύγει την απομόνωση, την αποσπασματικότητα και την εσωστρέφεια, το Onassis AiR συνεργάζεται με θεσμούς αντίστοιχου ήθους, πρωτοβουλίες καλλιτεχνών, φανταστικά και πραγματικά πειράματα, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Αυτές οι συνεργασίες θα εκδηλώνονται με διάφορους τρόπους, άλλοτε προγραμματισμένα και άλλοτε διαισθητικά και αυθόρμητα. Κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής περιόδου 2019-20, το Onassis AiR συνεργάζεται με την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) μέσα από τον από κοινού σχεδιασμό και τη διευκόλυνση υλοποίησης μιας Σειράς Εργαστηρίων για Διευρυμένες Μεθοδολογίες Έκδοσης, μέντορας των οποίων είναι ο καλλιτέχνης και designer Hatem Imam (Λίβανος). Συνεργάζεται, επίσης, με το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, καθώς τρεις προσκεκλημένοι μέντορες, η Silke Bake (Γερμανία), η Satu Herrala (Φινλανδία) και ο Peter Stamer (Γερμανία), υλοποίησαν τον Μάρτιο ένα εβδομαδιαίας διάρκειας πρόγραμμα εργαστηρίων με έξι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στον φετινό προγραμματισμό του Φεστιβάλ (Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων, C for Circus, Σοφία Πάσχου, arisandmartha, Κώστας Τσιούκας, Ανδρονίκη Μαραθάκη), εξετάζοντας το κάθε καλλιτεχνικό έργο από διαφορετικές σκοπιές (δραματουργία, καλλιτεχνική επιμέλεια και παραγωγή). Μια άλλη θεσμική συνεργασία περιλαμβάνει τον σχεδιασμό δημόσιων δράσεων από κοινού με το πρόγραμμα καλλιτεχνικής φιλοξενίας SNEHTA, με έδρα την Κυψέλη. Τέλος, το Onassis AiR είναι ένας από τους δεκατρείς (13) διεθνείς εταίρους και τους επτά (7) συνεργάτες που εμπλέκονται σε μια ερευνητική πλατφόρμα χρηματοδοτούμενη από το πρόγραμμα Δημιουργική Ευρώπη της Ευρωπαϊκής Ένωσης: το RESHAPE, ένα πρότυπο συνεργατικής, υπερεθνικής μεθοδολογίας, για την επαναδόμηση των οργανωτικών μοντέλων στις παραστατικές τέχνες.
Το ONASSIS AiR είναι μια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση, μετά από συνεργασία μεταξύ δύο πυλώνων του Ιδρύματος, του Onassis Culture & του Onassis Education. Με αποστολή του την πρόσβαση όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων στα αγαθά της υγείας, της παιδείας και του πολιτισμού, το Ίδρυμα Ωνάση υποστηρίζει την εκπαίδευση με 7.000 υποτροφίες για διδακτορικές και μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε διάφορα ερευνητικά πεδία, επενδύοντας σε κάθε άνθρωπο που σκέφτεται με περιέργεια. Ταυτόχρονα, πάνω από 1.000 καλλιτέχνες που απελευθερώνουν τις δυνάμεις τους έχουν ήδη τη στήριξη του Ιδρύματος Ωνάση λαμβάνοντας υποτροφία. Ήδη, 60 και πλέον παραγωγές της Στέγης ταξιδεύουν στο εξωτερικό, παρουσιάζοντας την Ελλάδα σε όλο τον κόσμο, στην καλύτερη εκδοχή της. Ένα ανήσυχο Ίδρυμα, που στηρίζει τις ανάγκες των καλλιτεχνών στο επόμενο επίπεδο, εγκαινιάζει το πρόγραμμα Onassis AiR (Artists-in-Residence).
Το Onassis AiR σχεδιάστηκε και λειτουργεί από τον Διευθυντή του Onassis AiR, Ash Bulayev, και τη Δημιουργική Παραγωγό/Δραματουργό του Προγράμματος, Νεφέλη Μυρωδιά.
