ΕΛΛΗ ΔΑΔΗΡΑ
-Θα θέλαμε να μας περιγράψετε το 2020 , με μια λέξη ή με πολλές …
Πρωτόγνωρο, παράξενο, απροσδόκητο, καταλυτικό, σκληρό.
-Πως νιώθετε μετά από ένα περίπου χρόνο περιορισμού;
Τα συναισθήματα είναι πολλά. Σε αυτή τη φάση νιώθω πιο πολύ ανυπομονησία. Περιμένω τη στιγμή που θα γίνει παρελθόν όλο αυτό. Κατά καιρούς εναλλάσσεται με αγωνία ή και θυμό αλλά και μια κάποια θλίψη.
Υπάρχει αβεβαιότητα στα επαγγελματικά κυρίως αλλά και τα οικονομικά, παρόλο που στο επάγγελμά μας αυτά τα είχαμε συνηθίσει σε μεγάλο βαθμό. Αλλά αυτό που μου έχει στοιχίσει πιο πολύ είναι αφενός η κανονική επαφή με τους ανθρώπους- κοντινούς και μη- με τα απλά της καθημερινότητας, μια έξοδος κάπου , μια συγκέντρωση με φίλους,ένα ταξίδι μικρό ή μεγαλύτερο. Και αμέσως μετά το δημιουργικό κομμάτι της δουλειάς μας, οι πρόβες, οι συναντήσεις, οι παραστάσεις , οι συναυλίες και το κοινό. Μετά από τόσον καιρό υπάρχει ένα αίσθημα απραξίας, ματαιότητας ακόμα και φόβου και νομίζω ότι η ίδια η απουσία του αντικειμένου μας έχει πάρει υπαρξιακές διαστάσεις.
-Ποια ήταν η πρώτη αντίδραση όταν έκλεισαν τα θέατρα οι μουσικές σκηνές;
Η φύση αυτή της συνθήκης ήταν πρωτόγνωρη για όλους τους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Αγωνία, αβεβαιότητα, φόβος, απορίες ,ήταν οι αντιδράσεις. Για την ακρίβεια, νομίζω πως η πρώτη πρώτη αντίδραση ήταν «τί είναι αυτό που ζούμε ξαφνικά;» Ένα ακόμα μεγάλο σοκ που ακολούθησε ,πέρα από το κλείσιμο των χώρων μας ,ήταν η ανακοίνωση της αναβολής των Ολυμπιακών αγώνων, όπου πλέον εγώ ένιωσα ότι αυτή η πρωτόγνωρη κατάσταση είναι πολύ σοβαρότερη και μας αφορά όλους παγκοσμίως. Μετά από αυτό άρχισα να αναρωτιέμαι πόσος χρόνος θα περάσει μέχρι να ξαναγυρίσουμε στον πολιτισμό και τον αθλητισμό.
-Ποια ήταν τα πρώτα δημιουργικά βήματα που έγιναν, μετά το εγκλεισμό; Με τι καταπιαστήκατε;
Η αλήθεια είναι πως μέχρι εκείνη την περίοδο βρισκόμουν σε μια συνθήκη σχεδόν υπερκόπωσης, καθώς για αρκετούς μήνες πριν συνδύαζα υποχρεώσεις στη ΕΛΣ της απαιτητικής «Ωραίας μου Κυρίας» και άλλες τρεις μουσικές και θεατρικές παραγωγές ( A Little Theater Music, SuperWoman, Με τα Μάτια των Μεγάλων Κοριτσιών) με κάποιες μουσικές και συναυλιακές υποχρεώσεις , συν τα μαθήματα που παραδίδω σε χορό και μουσική.
Οπότε σε πρώτη φάση ομολογώ πως το βρήκα σαν ένα καλό υποχρεωτικό διάλειμμα ξεκούρασης. Είδα ταινίες, διάβασα και πάλι μαζί βιβλία που είχα αφήσει στη μέση λόγω υποχρεώσεων και κοιμήθηκα πολύ!
Μετά από τις πρώτες δυο βδομάδες φυσικά δε μπορούσα να κάθομαι χωρίς να κάνω δουλειές κι άρχισα να συμμαζεύω συρτάρια και ντουλάπες και αποθήκες που ποτέ δεν προλάβαινα να τακτοποιήσω και να ξεκαθαρίσω!
-Ήταν μια νέα αρχή ; ή μια λύση για να ξεφύγετε από τον πρωτόγνωρο αυτό γεγονός;
Ήταν μια παράξενη κατάσταση. Το γεγονός ότι όλοι βράζαμε στο ίδιο καζάνι παγκοσμίως ήταν αρκετά ενθαρρυντικό και μ´ έκανε να νιώθω μια κάποια αισιοδοξία το ότι όλο αυτό μας ένωνε πρωτόγνωρα ως ανθρωπότητα. Νέα αρχή δεν ξέρω αν ήταν, και μάλιστα στην αρχή ούτε ως λύση το είδα γιατί ακόμα δεν είχα νιώσει ότι είχα ανάγκη να ξεφύγω από κάτι.
Πιο πολύ ευκαιρία θα το ονόμαζα για να αλλάξω προτεραιότητες τη δεδομένη στιγμή.
-Μέσα σε αυτήν την περίοδο πιστεύετε ότι έγινε ένα ξεκαθάρισμα στον επαγγελματικό τομέα τόσο στο εξωτερικό περιβάλλον αλλά και στον εσωτερικό σας κόσμο;
Δεν μπορώ να έχω ακόμα εικόνα για το αν έγινε κάποιο τέτοιο ξεκαθάρισμα. Ίσως γιατί ακόμα δεν έχουμε βγει από τη συνθήκη αυτή.
Ειδικά στα επαγγελματικά πιστεύω ότι αυτό πιθανόν να φανεί όταν αρχίσει και πάλι η κανονική ροή της ζωής μας. Υπαρξιακά υπάρχουν σκέψεις και προβληματισμοί που προέκυψαν σε σχέση με τις προτεραιότητές μου ως άνθρωπος και το πώς τις υπηρετώ καλύτερα. Αλλά κατά βάση μάλλον επιβεβαιώθηκαν όσα είχα ήδη στο μυαλό μου για τις επαγγελματικές και τις διαπροσωπικές μου σχέσεις.
-Η πολιτεία, από ότι φαίνεται δεν ήταν επαρκής για να αντιμετωπίσει μια τόσο σοβαρή υπόθεση, τι πιστεύετε ότι φταίει; Η πολιτεία μόνο, ή σε συνδυασμό με τον καλλιτεχνικό χώρο φάνηκε μια γενικότερη ανεπάρκεια? Πως το αντιλαμβάνεστε μετά από 10 μήνες;
Νομίζω ότι καμιά πολιτεία στον κόσμο δεν ήταν επαρκής για να αντιμετωπίσει αυτό που συνέβη και θα ήταν άδικο να θεωρήσουμε ότι μόνο η δική μας βρέθηκε εξαπίνης. Η Ιταλία ξεκληρίστηκε με τέτοιο ρυθμό και κανείς δεν κατάλαβε πώς έφτασε μια τόσο προηγμένη χώρα σε τέτοιο σημείο.
Αν πρέπει να ρίξουμε το φταίξιμο κάπου, μάλλον θα πρέπει να το ρίξουμε στην τύχη και την έλλειψη προσωπικής εμπειρίας.
Για δεκάδες χρόνια καμιά προηγμένη δυτική χώρα δεν είχε βιώσει την εμπειρία μιας πανδημίας. Το ίδιο το σύστημα αφενός το θεωρούσε κάτι πολύ μακρινό που δεν τους αφορούσε άμεσα – ούτε καν έμμεσα. Γιαυτό και ακόμα κι όταν ξέσπασε , σχεδόν κανείς δε σκέφτηκε ότι ο ιός θα αφορούσε κάποια άλλη χώρα εκτός της Κίνας. Δεν ήταν η πρώτη φορά άλλωστε που η Κίνα ζούσε κάτι παρόμοιο. Κανείς δεν μπορούσε όμως να προβλέψει τον ιλιγγιώδη ρυθμό μεταδοτικότητας του ιού αυτού και τις συνέπειες που τον ακολουθούν. Και βρέθηκαν όλοι απροετοίμαστοι για κάτι δεν είχαν ξαναζήσει. Φίλοι από Ιταλία έλεγαν ότι ακόμα και οι γιατροί άργησαν πολύ να συνειδητοποιήσουν τί συμβαίνει και να ζητήσουν τα ανάλογα κρατικά μέτρα και δεν πρόλαβαν να αποφύγουν τη ραγδαία εξάπλωση του ιού.
Με αυτά τα δεδομένα , και ειδικά στην πρώτη καραντίνα, θεωρώ ότι η δική μας πολιτεία τα πήγε αναλογικά καλύτερα σε παγκόσμιο επίπεδο. Όσο καλύτερα μπορούσε, δεδομένων των πρωτόγνωρων συνθηκών.
Τώρα, ειδικότερα σε συνάρτηση με τον καλλιτεχνικό χώρο, θεωρώ ότι φάνηκε μια γενικότερη ανεπάρκεια. Ανεπάρκεια που προερχόταν και από τις δυο πλευρές, και το κράτος και τους καλλιτεχνικούς κλάδους. Ανεπάρκεια που υπέβοσκε δεκαετίες ολόκληρες και σπρωχνόταν κάτω από το χαλί και από τους μεν και από τους δε. Προβλήματα που μας ταλάνιζαν και έμοιαζαν άλυτα γιατί κανείς δεν έπαιρνε την ευθύνη να τα σκαλίσει.
Υπό αυτή την έννοια, η συνθήκη της πανδημίας έγινε μια ευκαιρία να αναγκαστούμε να ασχοληθούμε όλοι- κράτος και καλλιτέχνες- με τα κακώς κείμενα και να βάλουμε τα λιθαράκια για να τα πολεμήσουμε. Παραδόξως πιστεύω πως μόνο θετική είναι αυτή η εξέλιξη, όσο κι αν το τίμημα που πληρώνουμε με την αποχή μας από την τέχνη είναι μεγάλο. Πρέπει να αποδεχτούμε ότι αυτό είναι προσωρινό, αλλά αυτά που θα έχουμε κερδίσει θα είναι διαχρονικά.
-Από εδώ και έπειτα τι θα θέλατε να διορθώσετε και τι να αλλάξει άρδην; (επαγγελματικά)
Νομίζω ότι το πιο βασικό είναι να αρχίσουμε να αξιολογούμε τη δουλειά μας όπως της αναλογεί, κι όχι όπως έχει καταλήξει να αξιολογείται. Η επαγγελματική ενασχόληση με την τέχνη είναι δύσκολη, επίπονη και χρονοβόρα. Η κατάθεση δημιουργίας και ψυχής δεν πληρώνεται ποτέ επαρκώς, ωστόσο οφείλει να πληρώνεται έστω αξιοπρεπώς. Για να αποζητούμε σοβαρότητα όταν μας αντιμετωπίζουν θα πρέπει να επιδεικνύουμε ανάλογη σοβαρότητα. Και να είμαστε ενωμένοι μεταξύ μας γιατί όταν πάει μπροστά ο κλάδος πάμε όλοι μπροστά. Οι καλλιτέχνες δεν είμαστε περιθωριακοί άνθρωποι που δεν έχουμε θέση στην παραγωγή και την οικονομία ενός κράτους. Είμαστε επαγγελματίες, συχνά με πολυετείς κι απαιτητικές σπουδές ή εμπειρία, που για να καταφέρουμε να βιοποριστούμε γινόμαστε χίλια κομμάτια. Χώρια που στη συλλογική συνείδηση του κόσμου δεν χαίρουμε πραγματικής εκτίμησης γιατί υπάρχει άγνοια κι έλλειψη παιδείας για αυτό που κάνουμε.
-Για τις online παραστάσεις τι έχετε να πείτε;
Έχει πολύ ενδιαφέρον να προσαρμόζουμε την έκφραση της δημιουργικότητάς μας στις συνθήκες ζωής που προκύπτουν. Και μοιάζει να αποτελεί μια προσωρινή λύση στην παρούσα κατάσταση.
Προσωπικά με ξενίζει ακόμα η προοπτική αυτού του εγχειρήματος ( και ως καλλιτέχνη και ως θεατή ) γιατί δε μπορώ να διανοηθώ την έλλειψη του κοινού σε πραγματικό χρόνο , καθώς νομίζω ότι διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό την κάθε παράσταση. Όμως δεν είμαι αρνητική γιατί πάντα όταν ανοίγει μια καινούργια πόρτα στο άγνωστο τα πάντα μπορούν να συμβούν. Μήπως η τέχνη δεν έχει από μόνη της τέτοιες προκλήσεις; Σε κάθε περίπτωση θα είναι μια εναλλακτική, γιατί τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει, κατά τη γνώμη μου, την ανάσα καλλιτεχνών και κοινού στον ίδιο χώρο.
-Πως φαντάζεστε τη νέα χρονιά;
Η νέα χρονιά δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο τί πρόσημο θα έχει. Η λογική μου λέει πως από το καλοκαίρι και μετά θα αρχίσουμε να επανερχόμαστε στην κανονικότητά μας σιγά σιγά. Η καρδιά μου νιώθει πως ίσως αυτό πάρει περισσότερο χρόνο κι ίσως «χαθεί» και αυτή η χρονιά για τα επαγγελματικά μας. Προτιμώ λοιπόν να μη φαντάζομαι. Προτιμώ να πιστεύω ότι όλοι θα βάλουμε πλάτη για να επιστρέψουμε στην ασφαλή ζωή μας και παρακαλώ όλους τους ανθρώπους να βάλουν το κοινό συμφέρον πάνω από προσωπικές πεποιθήσεις και προκαταλήψεις ώστε αυτό να γίνει το συντομότερο δυνατό.
-Τι κρατάτε από όλη αυτήν την εμπειρία; Και τι πετάτε; (γενικά όχι μόνο για τα επαγγελματικά)
Κρατώ τη συνειδητοποίηση ότι ποτέ δεν έχουμε απόλυτο έλεγχο στη ζωή , ότι κανείς δεν ξέρει ποτέ τί τον περιμένει και ότι πρέπει να θυμόμαστε να εκτιμάμε τα καλά δεδομένα της ζωής μας. Κρατώ την προσαρμογή σε διαφορετικά δεδομένα, την διατήρηση της αισιοδοξίας και το πόσο περισσότερο μπορεί να ισχυροποιήθηκαν οι δεσμοί μας με συγγενείς, φίλους, συντρόφους ή και ανθρώπους που μας βοήθησαν ή βοηθήσαμε.
Θα πετούσα την όποια διχόνοια μεταξύ των ανθρώπων που διαφωνούν για τα όσα συμβαίνουν, το χαμένο επαγγελματικό χρόνο που δυστυχώς δεν αναπληρώνεται και την όποια θλίψη ή μελαγχολία μας πιάνει επειδή δεν κάνουμε αυτά που αγαπάμε.
Νομίζω ότι θα κρατούσα όσα διευκόλυναν επιτέλους τη ζωή μας σε οργανωτικό επίπεδο( και προσωπικά και πολιτικά) όπως για παράδειγμα τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που μας έσωσαν από γραφειοκρατία, χρόνο και ταλαιπωρία. Θα πετούσα την απουσία προσωπικού προκειμένου να γίνονται πράξη αυτές οι διαδικασίες.
Θα κρατούσα τις μάσκες για τις περιπτώσεις των ανθρώπων που προσβάλλονται ανά πάσα στιγμή από κάποια μεταδοτική ίωση, ώστε να προστατεύονται πάντα οι υγιείς.
Θα κρατούσα τις εναλλακτικές που βρήκαμε για να εκτονωνόμαστε- γυμναστική, επαφή με τη φύση, περπάτημα χωρίς απαραίτητο προορισμό και θα πετούσα τη μάσκα για να αναπνεύσω όταν πια θα έχω νιώσει πάλι ασφαλής!!
-Ποιος είναι ο τίτλος (έργου ή τραγουδιού) που θα θέλατε να αφιερώσετε σήμερα;
Το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι το “ I will survive” και το αφιερώνω στον κοροναϊο!
