ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΓΡΙΑΣ
ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ στον ΑΛΕΚΟ ΞΕΝΟ
Με τη συμπλήρωση 110 χρόνων από τη γέννηση του Ζακυνθινού συνθέτη
Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2022
Ώρα έναρξης: 17:30
Μία πρωτοποριακή, μοναδική στην Ελλάδα εκδήλωση οργανώνει το Πολιτιστικό μας Κέντρο για να τιμήσει τον σπουδαίο συνθέτη Αλέκο Ξένο, τον οποίο λίγοι γνωρίζουν λόγω της περιθωριοποίησης που υπέστη στην μετεμφυλιακή Ελλάδα λόγω φρονημάτων. Είναι γνωστός ως Ο Συνθέτης της Αντίστασης, αλλά το σημαντικό του έργο παραμένει ελάχιστα γνωστό στο ευρύ κοινό μέχρι και σήμερα.
Το πρόγραμμα χωρίζεται σε δύο μέρη:
περιλαμβάνει ντοκιμαντέρ και ομιλίες στο Θέατρο και
συναυλία που θα δοθεί μετά από σύντομο διάλειμμα στην αίθουσα της Βιβλιοθήκης.
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Η Εποχή των Κενταύρων
Σε σενάριο-σκηνοθεσία του αείμνηστου σκηνοθέτη Λευτέρη Ξανθόπουλου
ΟΜΙΛΗΤΕΣ
Αγγελική Νικολάου, φιλόλογος, αρχειονόμος στα ΓΑΚ, πρόεδρος του ΣΙΜΕΑ
Δρ. Χρήστος Ηλ. Κολοβός, διευθυντής ορχήστρας, βιολονίστας, ερευνητής
Βύρων Φιδετζής, διευθυντής ορχήστρας, καλλιτεχνικός διευθυντής της “Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών”
Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, μουσικολόγος, διευθυντής του Συλλόγου “Οι Φίλοι της Μουσικής”
ΣΥΝΑΥΛΙΑ
Duo Vocialo
ΑΛΕΚΟΣ ΞΕΝΟΣ
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα
Ο Αλέκος Ξένος (1912-1995), γεννήθηκε στη Ζάκυνθο και είχε δύσκολα παιδικά χρόνια καθώς ορφάνεψε νωρίς. Ωστόσο κατάφερε να πραγματοποιήσει σημαντικές μουσικές σπουδές με δασκάλους τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τον Φιλοκτήτη Οικονομίδη και τον Γεώργιο Σκλάβο.
Συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση εναντίον των Γερμανών, μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ, ενώ βοήθησε τον Βασίλη Ρώτα στην δημιουργία του Θεάτρου του Βουνού μαζί με την σύζυγό του, ηθοποιό Άννα Ξένου.
Το 1943 σαμπόταρε την μεγάλη γιορτή που ετοίμαζαν οι Γερμανοί στο θέατρο «Ολύμπια» για την άνοδο του Γ΄ Ράιχ: προέτρεψε όλα τα πνευστά της Oρχήστρας του ΕΙΡ, στην οποία εργαζόταν, να «αρρωστήσουν» εκείνο το βράδυ, με αποτέλεσμα να κυνηγηθεί από τους Ναζί και να περάσει στην παρανομία. Συνελήφθη και δραπέτευσε δύο φορές.
Την περίοδο αυτή συνέθεσε μερικά πασίγνωστα αντισταστιακά τραγούδια όπως «Το τραγούδι του Άρη», ενώ οργάνωσε φιλαρμονικές και χορωδίες για τις ανάγκες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Ιδεαλιστής μέχρι τέλους, αρνήθηκε πεισματικά να υπογράψει Δήλωση μετανοίας για τα πιστεύω του στην μετεμφυλιακή Ελλάδα, κι έχασε πέντε φορές την θέση του (ως τρομπονίστας) στις μεγαλύτερες ορχήστρες, λόγω φρονημάτων. Ορχήστρες για την ίδρυση των οποίων είχε πρωτοστατήσει καθώς συμμετείχε ενεργά σε όλους τους καλλιτεχνικούς και συνδικαλιστικούς αγώνες. Επί χούντας απαγορεύονται οι ραδιοφωνικές αναμεταδόσεις έργων του.
Βασισμένη στα γνωστότερα μουσικά μοτίβα από αντιστασιακά τραγούδια της εποχής, η «Συμφωνία της Αντίστασης», εμβληματικό του έργο που εν μέρει απηχεί και την τραγωδία των Δεκεμβριανών, υπήρξε επί δεκαετίες απαγορευμένη και κρυμμένη στο συρτάρι του δημιουργού της. Σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση του έργου έπαιξε ο Μάνος Χατζιδάκις, διευθυντής τότε της ΚΟΑ και του Τρίτου Προγράμματος της ΕΡΤ. Το 1976 πρωτοστάτησε στην ηχογράφησή του έργου στο Στούντιο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, κι ενώ η Εθνική Αντίσταση ήταν ακόμα εκτός νόμου…
Το 2013 η αυτοβιογραφία του Αλέκου Ξένου σε επιμέλεια του μουσικολόγου Αλέξανδρου Χαρκιολάκη, ντοκουμέντο μιας ολόκληρης εποχής, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Μουσείου Μπενάκη. Στο Μουσείο άλλωστε έχει περιέλθει όλο το αρχείο του συνθέτη.
Σήμερα η «Συμφωνία της Αντίστασης», ο «Θάνατος του Διγενή» και ο «Σπάρτακος», κυκλοφορούν μαζί με την έκδοση του Μουσείου Μπενάκη.
