Ατομική έκθεση του Θοδωρή Χρυσικού :  Rise into Ruin

Σημείωμα του επιμελητή

 Θοδωρής Χρυσικός, η διευθέτηση  – Rise  into ruin

οἳ κατὰ βοῦς Ὑπερίονος Ἠελίοιο ἤσθιον…
(α’ της Οδύσσειας)

Ό,τι διαθέτουμε είναι τα ερείπια ενός κοινού στην φρίκη του, μέλλοντος. Ο Θοδωρής Χρυσικός είναι ένας από τους ελάχιστους δημιουργούς που γνωρίζω στην Ελλάδα ο οποίος κατά την έρευνα της καλλιτεχνικής εργασίας του επιμένει με πάθος σ’ ένα τόσο σαφές, ιδεολογικό σημείο αναφοράς, που προτάσσει το θεωρητικό περιεχόμενο και βάσει αυτού διατυπώνει την αισθητική του πρόταση. Η φόρμα ως ανάγκη κι όχι σαν επίδειξη και η τέχνη ως πολιτική εφαρμογή κι όχι σαν διακόσμηση της ιδεολογίας. Ίσως γι’ αυτό και το τελικό αποτέλεσμα είναι τόσο πειστικό και καλλιτεχνικά και εννοιολογικά.
Έχοντας ο ίδιος συνείδηση της περιρρέουσας παρακμής – αλλά και της ιδιότυπης, νοσηρής γοητείας της – και αξιοποιώντας τις σκιές του λυκόφωτος των θεών προτείνει έργα – προϊόντα ζωγραφικής και γλυπτικής ώσμωσης με έντονα ρομαντικό χαρακτήρα (το πάθος που προαναφέραμε). Καταγράφει λοιπόν τη φθορά μεν αλλά όμως με όρους επικούς κι απαριθμεί εικαστικά εκείνα τα άστρα που λάμπουν στην πτώση τους. Κεντρικό θέμα της παρούσας έκθεσης είναι ο περίφημος Άγγελος του Κλέε εμπρός σε έργα τέχνης – μήτρες του κενού όπως τον παρουσιάζει ο Μπένγιαμιν στις θέσεις του για την φιλοσοφία της ιστορίας, το ωριμότερο και το πιο κρυπτικό έργο του. Μια αρχαιολογία του σήμερα εκείνων των προϊόντων που καταναλώνονται φεύγοντας δραματικά και μένουν οι μήτρες τους να διαιωνίζουν το κενό. Ιδού το σχετικό απόσπασμα από την XI θέση:
“Υπάρχει ένας πίνακας του Klee με το όνομα Angelυs Novus. Απεικονίζεται εκεί ένας άγγελος που φαίνεται έτοιμος να απομακρυνθεί από κάτι όπου μένει προσηλωμένο το βλέμμα του. Τα μάτια του είναι διάπλατα ανοιχτά, το στόμα του ανοιχτό και οι φτερούγες του τεντωμένες. Έτσι ακριβώς πρέπει να είναι και ο άγγελος της ιστορίας. Το πρόσωπό του είναι στραμμένο προς το παρελθόν. Όπου εμείς βλέπουμε μια αλυσίδα γεγονότων, αυτός βλέπει μία μοναδική καταστροφή, που συσσωρεύει αδιάκοπα ερείπια επί ερειπίων και τα εκσφενδονίζει μπροστά στα πόδια του. Θα ήθελε να σταματήσει για μια στιγμή, να ξυπνήσει τους νεκρούς και να στήσει ξανά τα χαλάσματα…”
Ο “Άγγελος” πάλι του Χρυσικού με τα φτερά της νυχτερίδας κατοπτεύει ένα Inferno φτιαγμένο από ίνες υγροποιημένου τσιμέντου με πατίνα που ανακαλεί τον χαλκό και γράσα αυτοκινήτων. Πρόκειται για μια σειρά μορφοπλαστικών προβληματισμών που υλοποιήθηκαν σε τρία γλυπτικά περιβάλλοντα την τελευταία, τόσο σημαδιακή, δεκαετία. Πρόκειται κατ’ ουσίαν για έναν τεχνοκρατικό ερειπιώνα με άθλια ξεφλουδισμένες τις διαφημιστικές αφίσες του που επιπλέει σε μια λίμνη βιομηχανικών αποβλήτων. Μια μελλοντολογική εικόνα αλά Mad Max ή Ίταλο Καλβίνο και η δυσοίωνη καταγραφή της παγκόσμιας εντροπίας αφού δεν υπάρχει μνημείο πολιτισμού στον πλανήτη που να μην αποτελεί συγχρόνως και μνημείο βαρβαρότητας. Ένα παιχνίδι που καταλήγει σταθερά σε εφιάλτη κι ένα καρτεσιανό γινόμενο που δεν παράγει νόημα. Συνεχίζει ο Μπένγιαμιν: “Σε κάθε εποχή επιδιώκεται η εκ νέου απόσταση της παράδοσης από εκείνο τον κονφορμισμό που είναι έτοιμος να την καταδυναστεύσει. Γιατί ο Μεσσίας δεν έρχεται μόνο σαν λυτρωτής, αλλά και σαν νικητής του Αντίχριστου. Το χάρισμα να αναζωπυρώνει τη σπίθα της ελπίδας στο παρελθόν έχει εκείνος μόνο ο ιστορικός, που έχει την πεποίθηση, ότι και οι νεκροί ακόμα δεν θα είναι ασφαλείς από τον εχθρό, στην περίπτωση που θα νικήσει. Και δεν έχει πάψει αυτός ο εχθρός να νικά”.
Εν προκειμένω ο ανατρεπτικός στοχαστής, παράλληλα με την σχολή της Φρανκφούρτης, ασκεί έντονη κριτική στο νεωτερικό μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης κατηγορώντας το ότι μεταμορφώνει τις ανθρώπινες σχέσεις σε μιαν ακόμη εκδοχή των εμπράγματων, εμπορικών σχέσεων. Σαν μια Κίρκη που κάνει τους συντρόφους μας γουρούνια. Τα σχετικά περιβάλλοντα πλαισιώνουν πίνακες μιας άψογης, εικαστικά, γραφής που συνενώνουν την υπόκωφη, δραματική ειρωνεία του θέματος με το πιο διαυγές, πολιτικό σχόλιο. Αρκεί να θέλει κανείς να δει πίσω από την προφάνεια των πραγμάτων. Πρόκειται για τα καλούπια ηλεκτρονικών γκάτζετ που βρίσκει κανείς έξω από τα μεγάλα σούπερ μάρκετ ή τα mall και στους κάδους απορριμμάτων προς ανακύκλωση όλων εκείνων των υλικών που έγιναν για να βελτιώσουν τη ζωή μας αλλά που εν τέλει πνίγουν σαν βρόγχος τον πλανήτη. Μια βιοχημεία και μια νανογενετική της απώλειας με συμβολικούς πρωταγωνιστές την υδροδεξαμενή της Δραπετσώνας και τον γλυπτικό Άγγελο της Πράγας…
Σκέφτομαι πως στους πρώτους πίνακες των ιμπρεσιονιστών έλαμπαν μεν φωτεινά τα πράσινα χωράφια με τις κόκκινες παπαρούνες κι οι γαλάζιοι ουρανοί αλλά κάπου στο βάθος ξεπρόβαλε δυσοίωνη η καπνοδόχος ενός εργοστασίου σαν μελλοντική απειλή του ισχύοντος ακόμη, προβιομηχανικού παραδείσου, φερ’ ειπείν στους Κολυμβητές της Asnières του Seurat. Σήμερα που το κακό έχει πια συντελεστεί, που έχουμε σφάξει και καταβροχθίσει τα ιερά βόδια του Ήλιου, το μόνο στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε, είναι η αισθητική διευθέτηση της επελαύνουσας κόλασης. Απλώς…

Χριστούγεννα ’22,  Μάνος Στεφανίδης