«Μεμοράντουμ» του Βάτσλαβ Χάβελ

«Μεμοράντουμ»

του Βάτσλαβ Χάβελ

Ένα πολιτικό σχόλιο για την παραφροσύνη της δημόσιας διοίκησης
και της κεντρικής εξουσίας.

Μια παρανοϊκή πολιτική κωμωδία για τη γραφειοκρατία, το κράτος και το σύστημα.

Το περιβάλλον είναι το υπερρεαλιστικό -καφκικό- σύμπαν ενός δημόσιου οργανισμού. Η αδηφαγία, η αισχροκέρδεια και ο ωχαδερφισμός είναι οι ύψιστες αξίες που διατρέχουν τους εργαζομένους. Μια νέα, τεχνητή γλώσσα επιβάλλεται στον οργανισμό. Μια γλώσσα τεχνοκρατική κι απαλλαγμένη από κάθε συναισθηματισμό. Με αυτήν τη γλώσσα θα ανταλλάσσεται στο εξής η υπηρεσιακή αλληλογραφία. Οι εργαζόμενοι λαμβάνουν τα υπομνήματα του τελευταίου επίσημου υπηρεσιακού ελέγχου σε μια ακατάληπτη γλώσσα κι έτσι ξεκινά ένας κυκεώνας καταιγιστικών εξελίξεων. Οι άνθρωποι συγκρούονται με το απρόσωπο σύστημα. Μπλέκουν σ’ ένα φαύλο κύκλο δαιδαλωδών γραφειοκρατικών διαδικασιών από τις οποίες δεν μπορεί παρά μόνο να ηττηθούν.

Μπορεί κανείς να επιβιώσει αν δεν αφομοιωθεί από το σύστημα;

Η παράσταση αναδεικνύει την πιο κωμική, γελοία αλλά και τρομακτική πλευρά του συστήματος. Μια φάρσα που γίνεται πραγματικός εφιάλτης θα αποδείξει ότι στο τέλος χάνει ο μόνος που δεν φταίει. Τίθενται καίρια ερωτήματα γύρω από τη σχέση του ανθρώπου με το κράτος, την επικαιρότητα, τη δημόσια διοίκηση, τη γραφειοκρατία, τις επιβεβλημένες συνθήκες και τις καθεστωτικές αρχές. Το «Μεμοράντουμ» είναι ένα αλληγορικό και απόλυτα επίκαιρο κοινωνικοπολιτικό έργο, μολονότι γράφτηκε ως σχόλιο κατά του σοβιετικού καθεστώτος της Τσεχοσλοβακίας και στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του ’70, ως σχόλιο κατά της Χούντας των Συνταγματαρχών.

Λίγια λόγια για τον συγγραφέα

Ο Βάτσλαβ Χάβελ, θεατρικός συγγραφέας και πολιτικός, που γεννήθηκε στην Πράγα το 1936. Πέρασε, σχεδόν πέντε χρόνια της ζωής του σε διάφορες φυλακές με την κατηγορία ότι επεδίωκε την ανατροπή του επιβεβλημένου κομμουνιστικού καθεστώτος. Τα έργα του ήταν για πολύ καιρό απαγορευμένα. Με την αποχώρηση των Σοβιετικών από την Τσεχοσλοβακία εκλέχθηκε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης και στη συνέχεια Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ήταν οπαδός της «μη βίας» και το πρώτο πράγμα που είπε στο λαό του μετά την εκλογή του ήταν «η αλήθεια και η αγάπη θα νικούν πάντα το ψέμα και το μίσος».

Τα έργα του χαρακτηρίστηκαν πολιτικά, αλλά ο ίδιος διευκρίνισε ότι «το θέατρο δείχνει την αλήθεια για την πολιτική, όχι γιατί έχει πολιτικούς στόχους, η πολιτική η ίδια είναι ο στόχος. Το θέατρο μπορεί να απεικονίσει την πολιτική, ακριβώς επειδή δεν έχει πολιτικούς στόχους». Στον ίδιο αναφέρθηκαν ως «ο Άρθουρ Μίλερ και ο Νέλσον Μαντέλα σε ένα». Το συγγραφικό του έργο αποτελείται από 20 θεατρικά έργα και δεκάδες δοκίμια, που έχουν τύχει παγκόσμιας αναγνώρισης. Τα έργα του παρουσιάζουν κωμικοτραγικούς χαρακτήρες, όπου η γλώσσα έχει διαστρεβλωθεί και η γραφειοκρατία πλανάται πάνω από τις ζωές των χαρακτήρων και καταστρέφει εκείνους που δεν προσαρμόζονται. Κατά τη διάρκεια της ζωής του τιμήθηκε με δεκάδες διακρίσεις σε όλο τον κόσμο για τους αγώνες του για τη δημοκρατία. Έφυγε από τη ζωή το 2011.

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο: Βάτσλαβ Χάβελ

Μετάφραση: Κανέλλος Αποστόλου

Σκηνοθεσία: Αικατερίνη Παπαγεωργίου

Δραματουργική επεξεργασία: Κωvσταντίνος Ζωγράφος

Σκηνικά: Μυρτώ Σταμπούλου

Κοστούμια: Ειρήνη Γεωργακίλα

Μουσική: Διαμαντής Αδαμαντίδης

Κίνηση: Χρυσηίς Λιατζιβίρη

Φώτα: Αλέκος Αναστασίου

Βοηθός σκηνοθέτη: Ανδριάνα Σαράντη

Παίζουν (αλφαβητικά): Αλέξανδρος Βάρθης, Θανάσης Βλαβιανός, Τάσος Λέκκας, Αλεξάνδρα Μαρτίνη, Φάνης Μιλλεούνης, Ελίζα Σκολίδη, Ορέστης Χαλκιάς