ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ η ταινία-πρόκληση του MICHAEL HANEKE σε 4K RESTORATION
από τις 11 Σεπτεμβρίου στους κινηματογράφους από τη New Star.
Παράξενα παιχνίδια – Μια εμπειρία πέρα από τον τρόμο
Σκληρό, προκλητικό, ιδιοφυές – ο Χάνεκε στην πιο τολμηρή του στιγμή.
«Το Παράξενα Παιχνίδια είναι συγκλονιστικό. Ίσως μία από τις πιο σκληρές ταινίες που έχω δει ποτέ – όχι μόνο απέναντι στους χαρακτήρες, αλλά και απέναντι στο ίδιο το κοινό.» — Film Review
«Ένα παιχνίδι φτιαγμένο για να σοκάρει και να τρομάξει∙ όχι μια ταινία με αίσιο τέλος, αλλά μια τρομακτική συνειδητοποίηση του αδιάκοπου κύκλου της βίας.» — Cinema Journal
«Αμείλικτο και ευφυές, το Παράξενα Παιχνίδια είναι πραγματικά μια σπουδαία ταινία – ένα διεισδυτικό, καλλιτεχνικό επίτευγμα που συνάμα αποτελεί μια εξαιρετικά συναρπαστική και μοναδική κινηματογραφική εμπειρία.» — Critics Circle
Ο κινηματογράφος του Χάνεκε είναι μια πρόσκληση σε κριτική σκέψη: μας ζητά να εγκαταλείψουμε την παθητική κατανάλωση εικόνων και να αναρωτηθούμε για την ίδια την πράξη του βλέμματος.
Ένα μετα-κινηματογραφικό πείραμα που προκαλεί, σοκάρει και θέτει θεμελιώδη ερωτήματα για την ηθική του σινεμά και την απόλαυση του θεατή.
ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ
Funny Games – 2007
Σκηνοθεσία: Michael Haneke
Σενάριο: Michael Haneke
Ηθοποιοί: Naomi Watts, Tim Roth, Devon Gearhart, Michael Pitt , Brady Corbet
Φωτογραφία: Darius Khondji
Μοντάζ: Monika Willi
Διάρκεια: 111 λεπτά
ΣΥΝΟΨΗ
Ένα ευκατάστατο ζευγάρι, η Άν και ο Τζώρτζ, μαζί με τον μικρό τους γιο, φτάνουν στο εξοχικό τους σπίτι για διακοπές. Η ηρεμία τους διακόπτεται όταν εμφανίζονται δύο ευγενικοί αλλά παράξενοι νεαροί, ο Πίτερ και ο Πωλ. Σύντομα, η επίσκεψη παίρνει σκοτεινή τροπή: οι δύο νεαροί μετατρέπουν το σπίτι σε φυλακή και ξεκινούν ένα σαδιστικό «παιχνίδι» βίας και ψυχολογικού τρόμου με θύματα την οικογένεια.
Στο Funny Games, ο Μίκαελ Χάνεκε αποδομεί το ίδιο το είδος του θρίλερ και μας αναγκάζει να κοιτάξουμε κατάματα τη σχέση μας με τη βία στην οθόνη. Ένα ζευγάρι και το παιδί τους βρίσκονται ξαφνικά αιχμάλωτοι δύο φαινομενικά ευγενικών νεαρών, που μετατρέπουν την επίσκεψή τους σε έναν σαδιστικό εφιάλτη.
Αντί να χαρίσει στον θεατή τη συνηθισμένη κάθαρση του κινηματογραφικού τρόμου, ο Χάνεκε παρεμβαίνει ευθέως, «σπάει» την αφήγηση και δείχνει την αυθαίρετη εξουσία του δημιουργού αλλά και την συνενοχή του θεατή. Το Funny Games δεν είναι μια ταινία «για να φοβηθείς» αλλά μια εμπειρία που σε φέρνει αντιμέτωπο με το ίδιο το γεγονός ότι παρακολουθείς τη βία ως διασκέδαση.
Ένα μετα-κινηματογραφικό πείραμα που προκαλεί, σοκάρει και θέτει θεμελιώδη ερωτήματα για την ηθική του σινεμά και την απόλαυση του θεατή.
Ο Μίκαελ Χάνεκε δεν γυρίζει απλώς ταινίες· στήνει κινηματογραφικά πειράματα που ξεσκεπάζουν τον ίδιο τον θεατή. Με το Funny Games, το αμερικανικό remake της εμβληματικής του ταινίας, ο Αυστριακός δημιουργός αποδομεί τη γοητεία της βίας, καταργεί την ψευδαίσθηση της κάθαρσης και μετατρέπει το σινεμά σε ένα αδυσώπητο καθρέφτισμα της δικής μας θέασης.
Δύο «ευγενικοί» νεαροί εισβάλλουν στη ζωή μιας οικογένειας, εγκλωβίζοντάς την σε ένα σαδιστικό παιχνίδι. Όμως το πραγματικό θύμα είναι το κοινό: κάθε πλάνο, κάθε σιωπή, κάθε «σπάσιμο» του τέταρτου τοίχου αποκαλύπτει ότι παρακολουθούμε —και άρα συναινούμε— στη βία ως θέαμα.
Αμείλικτο και προκλητικό, το Funny Games δεν είναι απλώς μια ταινία τρόμου· είναι ένα καλλιτεχνικό δοκίμιο πάνω στην ηθική του σινεμά, μια εμπειρία που συγκλονίζει και παραμένει ανοιχτή πληγή στη μνήμη του θεατή.
Ανάλυση της ταινίας Funny Games (2007)
Το Funny Games του Μίκαελ Χάνεκε είναι κάτι παραπάνω από ένα θρίλερ εισβολής στο σπίτι. Ο Αυστριακός δημιουργός χρησιμοποιεί την ιστορία μιας οικογένειας που βασανίζεται ψυχολογικά και σωματικά από δύο νεαρούς εισβολείς, για να κατασκευάσει ένα μετα-κινηματογραφικό πείραμα σχετικά με τη βία στην οθόνη και τη θέση του θεατή.
Ο Χάνεκε «παγώνει» το βλέμμα του θεατή: αποφεύγει την αισθητικοποίηση της βίας και δεν δείχνει τις φρικαλεότητες απευθείας, αναγκάζοντας το κοινό να τις φανταστεί. Αυτή η απουσία εικόνας κάνει τη βία πιο έντονη, γιατί γεννιέται στο μυαλό του θεατή.
Παράλληλα, οι νεαροί δράστες απευθύνονται απευθείας στο κοινό (σπάζοντας το fourth wall), υπογραμμίζοντας πως αυτό που βλέπουμε δεν είναι μόνο μια ιστορία, αλλά και μια κατηγορία προς τον θεατή: «Γιατί παρακολουθείς; Τι περιμένεις;».
Η ανατροπή με το τηλεχειριστήριο – όπου οι «κανόνες» του σεναρίου ξαναγράφονται αυθαίρετα – δείχνει την εξουσία του δημιουργού πάνω στο φιλμ και την αδυναμία του θεατή να απαιτήσει μια «κάθαρση». Ο Χάνεκε έτσι αρνείται την παραδοσιακή ηδονή του θρίλερ και αντί για αυτό προσφέρει μια εμπειρία αμηχανίας, ενοχής και στοχασμού.
Ο κινηματογράφος του Μίκαελ Χάνεκε
Ο Χάνεκε θεωρείται από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους δημιουργούς της εποχής μας. Το έργο του είναι γνωστό για την αυστηρότητα, την ψυχρότητα και την ηθική του διάσταση. Στις ταινίες του, η βία δεν παρουσιάζεται ποτέ ως θέαμα ή διασκέδαση· αντίθετα, αποκαλύπτεται ως βαθύ κοινωνικό και υπαρξιακό πρόβλημα.
Χαρακτηριστικά του στυλ του:
Μακρά, στατικά πλάνα που αποτρέπουν τον εύκολο εντυπωσιασμό.
Ελάχιστη ή καθόλου μουσική, ώστε να μη χειραγωγείται το συναίσθημα.
Θεματολογία που αγγίζει την αποξένωση, την ενοχή, τη συλλογική βία, τον φόβο, τις κοινωνικές ανισότητες.
Συνεχής πρόκληση στον θεατή να σκεφτεί τον ρόλο του ως καταναλωτή εικόνων.
Με έργα όπως το Benny’s Video (1992), το Caché (2005), το Das weiße Band (2009) και το Amour (2012), ο Χάνεκε έχει κερδίσει τον σεβασμό τόσο του κοινού όσο και της κριτικής, αποσπώντας Χρυσό Φοίνικα και Όσκαρ.
Δοκιμιακή Ανάλυση του Funny Games (2007)
- The Auteur Experiment
Το remake του Funny Games είναι ένα πειραματικό δείγμα του σινεμά του Haneke: ένας σκηνοθέτης που, αν οι θεωρίες του auteur έχουν κάποια ισχύ, εδώ το αποδεικνύει 100%. Η αμερικανική εκδοχή είναι σχεδόν πανομοιότυπη με την αυστριακή — ίδια πλάνα, σκηνοθετικά στυλ, δομή, μέχρι την κάμερα · μόνο τα πρόσωπα και η γλώσσα άλλαξαν. Αυτό καταδεικνύει τη μοναδική διορατικότητα και αυθεντικότητα του δημιουργού ως καλλιτεχνικού “συγγραφέα” του έργου.
- Σπάσιμο της 4ης Διάστασης & Ενοχή Θεατή
Ο Haneke χρησιμοποιεί κινηματογραφικά τεχνάσματα για να αμφισβητήσει την ηθική θέση του θεατή. Για παράδειγμα:
Ο Πωλ σπάει την 4η διάσταση και κοιτάει κατευθείαν την κάμερα — ενεργοποιώντας εμάς, το κοινό, στην ίδια την αφήγηση.
Σκηνές όπως το «rewind» του τηλεχειριστηρίου και η αποφυγή της κάθαρσης διαλύουν την παραδοσιακή αίσθηση ασφάλειας και βύθισης.
Ο θεατής αναγκάζεται να αναλογιστεί τη δική του συμμετοχή ως σιωπηλού συμπολεμιστή της βίας.
- Κριτική και Επίδραση
Μερικές κριτικές τονίζουν ότι το έργο ανοίγει το θεατή στην καταπίεση από την ίδια την οπτική βία, αντί να προσφέρει ψυχαγωγική απόδραση. Μια σύμπνοια στο ότι «ο θεατής κατηγορείται για τη θέαση» επισφραγίζεται ως ενοχλητική, αλλά παραγωγική, αντίθεση:
“Η ταινία δείχνει λίγη βία ενεργά — την αφήνει στον νου του θεατή…”
“Αυτό δεν είναι ταινία τρόμου με χαρούμενο τέλος, αλλά μια τρομακτική συνειδητοποίηση του αδιάκοπου κύκλου της βίας.”
- Κοινωνικο-ψυχολογικός Σχολιασμός
Το Funny Games δεν θέτει μόνο στο επίκεντρο τη βία αλλά συμπεριφέρεται ως καθρέφτης που αναστέλλει την αποδοχή της ως αναπόσπαστο μέρος της ψυχαγωγίας. Η ταινία δεν προσφέρει λύσεις αλλά προκαλεί — και αυτή η αίσθηση διακοπής της κάθαρσης γίνεται η καλλιτεχνική της σκληρότητα.
