Κριτική θεάτρου
Γράφει η Μαρίκα Θωμαδάκη*
Θέατρο «Αθηνών»
Έντουαρντ Άλμπυ, «Ποιός φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;».
Μετάφραση: Τζένη Μαστοράκη
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης
Σκηνικά: Αθανασία Σμαραγδή
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος
Κοστούμια: Μαρία Κοντοδήμα
Μουσική: Μίνως Μάτσας
Ερμηνεύουν: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Μαρία Πρωτόπαππα, Προμηθέας Αλειφερόπουλος, Ντάνη Γιαννακοπούλου.
Ακολουθώντας την αισθητική του ρεαλισμού, με έντονες τις αποχρώσεις του νατουραλισμού, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης σκηνοθετεί το ιδιαίτερα γνωστό στο ελληνικό κοινό έργο του Έντουαρντ Άλμπυ «Ποιός φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;». Η σκηνοθεσία εκκινεί, κατά τη γνώμη μου, από μία προσεγγιστική ευκολία για να καταλήξει σε πολύπλοκες διακυμάνσεις της θεματικής σε συνδυασμό με τη σκηνική της αναπαράσταση. Έτσι, φαίνεται ότι η σκηνοθεσία συγχέει το θέατρο του παραλόγου, όπως το εκφράζει και το διατυπώνει ο Έντουαρντ Άλμπυ, με ψυχολογίζουσες αποχρώσεις που προέρχονται από διάφορες ψυχαναλυτικές «σχολές» (Λακάν, επίγονοι του Φρόιντ, κ.ά,). Επιπροσθέτως, ο σκηνοθέτης κ. Μαρκουλάκης δημιουργεί μία παράσταση από άκρως εξωτερικά κριτήρια εκφραζόμενα από το κραυγαλέο ηχητικό περιβάλλον, δηλαδή από διαρκείς και ενοχλητικές εκρήξεις του θυμικού των προσώπων της αναφοράς. Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς ότι ο κ. Μαρκουλάκης δημιουργεί ένα ιδιότυπο «θέατρο εν θεάτρω» μέσα από αντανακλάσεις συγκεκριμένου φαντασιακού κόσμου στον καθρέφτη του κόσμου των θεατών. Εν ολίγοις, η παράσταση στο σύνολό της «κρύβει» την ολότητα των μέσων που στοιχειοθετούν την παράδοξη τετραμερή συλλογικότητα που ενέχεται στο εξοντωτικό παιχνίδι για το οποίο ευθύνονται όλοι. Η «παραψυχολογία» καταλήγει σε διεργασίες μίας «παρασυνεπούς λογικής». Διαμέσου αυτής της «ταυτολογίας» ερμηνεύεται δυνητικά ένα από τα βασικά μοτίβα της παρουσίας εν τη απουσία του υποτιθέμενου γιού του ζεύγους Τζορτζ-Μάρθα. Αυτό το παιδί δεν υπάρχει. Παρόλα αυτά, χωρίς αυτή την απουσία δεν θα υπήρχε το περί ου ο λόγος θεατρικό έργο του Έντουαρντ Άλμπη.
Εξαίρετος ως Τζορτζ, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης ταλαντεύεται ευεργετικά ανάμεσα στις κραυγές και τις σιωπές κατορθώνοντας να υπηρετήσει εσωτερικά την υποκριτική και να κατευθύνει τη σκέψη του θεατή σε λιγότερο κραυγαλέες εκφάνσεις του ρόλου του. Ο κ. Μαρκουλάκης ισορροπεί μέσα στο παράδοξο της επιβαλλόμενης σκηνοθετικής γραμμής και των προσωπικών αναγκών ερμηνείας. Χάρη σε αυτές, φωτίζεται περεταίρω η αδιαμφισβήτητη ποιότητα της στόφας του ηθοποιού.
Παρτενέρ του Τζορτζ, η Μάρθα της Μαρίας Πρωτόπαππα εκφράζεται ακραία, σχεδόν αποκλειστικά με ουρλιαχτά, τα οποία αδυνατεί να διαχειριστεί, έτσι ώστε να μην αναπτύσσεται ως χαρακτήρας.
Κατά τον ίδιο τρόπο, η Χάνι της Ντάνης Γιαννακοπούλου και ο Νικ του Προμηθέα Αλειφερόπουλου παραδίδονται στο παράλογο ενός εξωπραγματικού θεάτρου μέσα στο θέατρο. Το νεαρό ζευγάρι παραμένει στατικό και, με γνώμονα την πλοκή, δεν εξελίσσεται περεταίρω.
Τα σκηνικά της Αθανασίας Σμαραγδή, οι φωτισμοί του Αλέκου Γιάνναρου και η μουσική του Μίνου Μάτσα δημιουργούν ένα αναμενόμενο ρεαλιστικό και νατουραλιστικό περιβάλλον όπου, παρόλα αυτά, ελλοχεύει και εμφανίζεται ενίοτε το συμβολιστικό στοιχείο.
*Η Μαρίκα Θωμαδάκη είναι Καθηγήτρια Θεωρίας και Σημειολογίας του Θεάτρου, τ. Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αθηνών.
