- Θα θέλαμε να μας περιγράψετε το 2020 , με μια λέξη ή με πολλές
Με δυο λέξεις: Ελεύθεροι Περιχαρακωμένοι.
- Πως νιώθετε μετά από ένα περίπου χρόνο περιορισμού;
Έχω πάρει απόσταση από τους ρυθμούς ζωής που είχα συνηθίσει, χωρίς αυτό απαραίτητα να είναι κακό. Αυτός ο χρόνος είχε μια εσωστρέφεια λόγω συνθηκών. Αν δεν ήταν αποτέλεσμα της πανδημίας που έχει θερίσει κόσμο και σε βιολογικό και σε οικονομικό επίπεδο, θα έλεγα πως αυτή η απόσταση με έβαλε σε μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού.
- Ποια ήταν η πρώτη αντίδραση όταν έκλεισαν τα θέατρα και οι μουσικές σκηνές;
Όλοι, σε όλους τους τομείς, νιώσαμε στο πετσί μας το ξεβόλεμα που επιφέρει μια τέτοια παγκόσμια πανδημική ανατροπή. Όταν έκλεισαν τα θέατρα, βρεθήκαμε στη στενάχωρη θέση να σταματήσουμε την «Κρεατόπιτα», τον θεατρικό μουσικό μονόλογο της Αγγελικής Δαρλάση σε σκηνοθεσία Έλενας Αγγελοπούλου που παρουσίαζα κάθε Τετάρτη στο θέατρο Αλκμήνη. Μόλις είχαμε ολοκληρώσει την Τρίτη μας παράσταση και πήγαινε πολύ καλά. Το μούδιασμα είναι σαφώς, η πρώτη αντίδραση, μαζί με το αίσθημα της αβεβαιότητας ως προς το χάος που προκαλεί αυτή η ανατροπή, καθώς νιώθει κανείς πόσο ευάλωτη κι ανατρέψιμη είναι η έννοια του δεδομένου.
- Ποια ήταν τα πρώτα δημιουργικά βήματα που έγιναν, μετά το εγκλεισμό; Με τι καταπιαστήκατε;
Διάβασα πολύ και μαγείρεψα πολύ. Καταπιάστηκα με το εκπαιδευτικό κομμάτι της δουλειάς μου, καθώς διδάσκω χρόνια θέατρο, ετοιμάζοντας για το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με αγαπημένους συνεργάτες ένα elearning για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σχετικό με την οργάνωση μαθητικών ομίλων, δίνοντας από την πλευρά μου εφόδια, σε όποιον το επιλέξει, να προσεγγίσει την οργάνωση μαθητικού ομίλου της Ιστορίας της Τέχνης μέσα από θεατρικές μεθόδους και ασκήσεις. Πιστεύω πολύ στην καίρια θεατρική σχολική εκπαίδευση και συνειδητοποιώ κάθε φορά πόσο σημαντική είναι για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, της αυτογνωσίας, της ενσυναίσθησης και της αισθητικής του νέου ανθρώπου. Περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε στα σχολεία μας θεσμούς που να παράγουν πραγματική γνώση και δυνατότητες ουσιαστικής έκφρασης, προσπερνώντας συνειδητά αυτή την τάση για αχρείαστη παπαγαλία και κακή μίμηση. Επίσης ετοίμασα κάποιες προτάσεις σε σχέση με παραγωγές στο ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο και τέλος αποφάσισα να μπω στη διαδικασία ενός νέου μεταπτυχιακού πάνω στη δημιουργική γραφή.
- Ήταν μια νέα αρχή ; ή μια λύση για να ξεφύγετε από τον πρωτόγνωρο αυτό γεγονός;
Νιώθω πως είναι μια συνέχεια σε όλα αυτά που έχω σπουδάσει, που μελετώ και συνεχίζω με πάθος να αγαπώ. Το θέατρο για μένα δεν είναι μόνο υποκριτική. Για πολλά χρόνια ήταν η προτεραιότητά μου, αλλά μέσα στην πορεία μου έχω συνειδητοποιήσει πόσο πολύ με ενδιαφέρει να διεισδύσω σε αυτό το καθολικό υπαρξιακό φαινόμενο που ονομάζεται θέατρο από οποιοδήποτε πόστο, είτε αυτό της ηθοποιού, είτε της σκηνοθέτιδος, είτε της εκπαιδευτικού, είτε της θεατρολόγου, είτε της δημιουργού.
- Μέσα σε αυτήν την περίοδο πιστεύετε ότι έγινε ένα ξεκαθάρισμα στον επαγγελματικό τομέα τόσο στο εξωτερικό περιβάλλον αλλά και στον εσωτερικό σας κόσμο;
Νομίζω πως το τοπίο είναι ακόμα πολύ νωπό για απολογισμούς. Στον επαγγελματικό τομέα, όσον αφορά στα θέατρα, δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για ξεκαθάρισμα, όταν οι παραγωγές είναι μηδαμινές και μόνο για διαδικτυακή προβολή. Αντανακλαστικές κινήσεις επιβίωσης θα το ονόμαζα όλο αυτό, που όμως έχει αποφέρει και κάποια θετικά αποτελέσματα, όσον αφορά π.χ. στον τρόπο προσέγγισης της θεατρικής μαγνητοσκόπησης, πράγμα που απαιτεί διαφορετική κινηματογραφική σκηνοθεσία, αν θέλουμε να πούμε πως κάτι γίνεται καλά. Το θέατρο στο ραδιόφωνο επίσης άρχισε να έχει την τιμητική του. Χαίρομαι γι’ αυτό, γιατί το ραδιόφωνο είναι ένα ατμοσφαιρικό μέσο που σε βάζει σε μια διαδικασία φαντασίας, πολύ διαφορετική από εκείνη που επιτάσσει οποιοδήποτε θέαμα. Στην τηλεόραση, επίσης, άρχισαν να γίνονται πάλι μυθοπλασίες. Θεωρώ πως όλοι μας οφείλουμε να είμαστε ευέλικτοι σε οποιαδήποτε αλλαγή και σε όλους τους τομείς, όταν ανατρέπονται τα δεδομένα, με σκοπό να χτίσουμε μέσα από την ανατροπή κι όχι να θαφτούμε κάτω από τα συντρίμμια της. Θεωρώ πως πρέπει να είμαστε θετικοί, αν θέλουμε να είμαστε παραγωγικοί.
- Η πολιτεία, από ότι φαίνεται δεν ήταν επαρκής για να αντιμετωπίσει μια τόσο σοβαρή υπόθεση, τι πιστεύετε ότι φταίει; Η πολιτεία μόνο, ή σε συνδυασμό με τον καλλιτεχνικό χώρο φάνηκε μια γενικότερη ανεπάρκεια? Πως το αντιλαμβάνεστε μετά από 10 μήνες;
Πιστεύω πως αυτή η συνθήκη μάς έβαλε όλους, πολιτεία και καλλιτέχνες, σε μια θέση ανασύνταξης και επαναπροσδιορισμού. Στη χώρα που ζούμε η οργάνωση αποτελεί θλιβερή απουσία. Συχνά μάλιστα η έννοια της οργάνωσης και της επιβολής των νόμων αντηχεί στους Έλληνες ως στέρηση των δικαιωμάτων τους και της ατομικής τους ελευθερίας. Μέσα σε αυτό το ιδεοληπτικό πλαίσιο κινείται συνήθως η ζωή μας εδώ στα πάτρια εδάφη, όπου οι νόμοι έχουν δυο μέτρα και δυο σταθμά.
Στην προκειμένη περίπτωση, το κράτος δεν είχε καθαρή εικόνα για το τι συμβαίνει στον καλλιτεχνικό χώρο ως προς τα εργασιακά του, πράγμα που θεωρώ απαράδεκτο, γιατί είναι υποχρέωση του. Όλα αυτά τα χρόνια βολευόμασταν όλοι, κράτος και καλλιτέχνες, στην γκρίζα ζώνη του τίποτα, γιατί προφανώς αυτή η ανομία κάποιους συνέφερε. Οι καλλιτέχνες βρίσκονται συχνά στην πικρή θέση να λειτουργούν σε ένα σύστημα που δεν εμπίπτει σε κανενός είδους διαύγεια. Αιώνες τώρα. Με την οικονομική κρίση η κατάσταση έγινε πιο βρώμικη, καθώς το κράτος δεν είχε παρέμβει ποτέ σοβαρά σε όλα αυτά. Ωστόσο και το κράτος για να κινητοποιηθεί, απαιτεί ουσιαστικές διεκδικήσεις από την πλευρά των ενδιαφερομένων, δηλαδή των ηθοποιών στην προκειμένη. Οι παραταξιακές μικροκομματικού τύπου συγκρούσεις δεν άφησαν ποτέ, κατά τη γνώμη μου, το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών να ανθίσει και να διεκδικήσει σοβαρά τα δικαιώματά του, αναγνωρίζοντας τις υποχρεώσεις του. Χαίρομαι, όμως, που τώρα γίνονται βήματα που με κάνουν αισιόδοξη από πλευράς σωματείου. Ας ελπίσουμε πως όλη αυτή η τριβή θα βοηθήσει στο ξημέρωμα ενός νέου τοπίου. Ωστόσο, μόνο αν αποφασίσουμε ως χώρα πως οι νόμοι πρέπει να τηρούνται και μόνο αν διεκδικήσουμε ως ηθοποιοί συνθήκες κατοχύρωσης του επαγγέλματος, θα μπορέσουμε να πάμε παρακάτω.
- Για τις online παραστάσεις τι έχετε να πείτε;
Οι online παραστάσεις, όταν γίνονται με επαγγελματισμό και σοβαρότητα, είναι αποτέλεσμα της εξέλιξης της τεχνολογίας με πολλές θετικές προεκτάσεις. Να ξεκινήσω, υποστηρίζοντας ότι δεν πιστεύω πως το θέατρο ως αληθινή σύγχρονη επαφή μπορεί ποτέ να εκλείψει λόγω των live streaming. Δεν πιστεύω ότι αυτή η μαγική επαφή της κοινής ανάσας ηθοποιού και θεατή μπορεί ποτέ να αντικατασταθεί. Γι’ αυτό θεωρώ πως το να μπορεί κάποιος από το σπίτι του να παρακολουθήσει μια παράσταση που, ας πούμε παίζεται σε μια άλλη χώρα ή διατίθεται από εγχώριο θέατρο, ενώ έχει σταματήσει η ζωντανή παρουσίαση της, είναι σημαντική υπόθεση. Το πλούσιο θεατρικό αρχείο που δημιουργείται παγκοσμίως είναι ανυπολόγιστης ιστορικής αξίας και θα ήταν εξαιρετικό να έχουν όλοι πρόσβαση σε αυτό, πόσω μάλλον εκείνοι που ασχολούνται επαγγελματικά με το θέατρο. Είμαι σίγουρη πως με το άνοιγμα των θεάτρων θα πρωταγωνιστήσει πάλι η συνάντηση των θεατών με τους ηθοποιούς σε πραγματικό χώρο και χρόνο κι εύχομαι οι online παραστάσεις να αποκτήσουν σοβαρή οντότητα για συγκεκριμένους λόγους, όπως ανέφερα παραπάνω. Προσωπικά στην πρώτη καραντίνα είδα εξαιρετικές online γερμανικές και αγγλικές παραστάσεις που δε θα μπορούσα να τις παρακολουθήσω υπό άλλες συνθήκες.
- Πως φαντάζεστε τη νέα χρονιά;
Προτιμώ να την αντικρίσω χωρίς φαντασία.
- Τι κρατάτε από όλη αυτήν την εμπειρία; Και τι πετάτε; (γενικά όχι μόνο για τα επαγγελματικά)
Κρατάω την πείρα που απέκτησα, παρατηρώντας μια ολόκληρη υφήλιο σε πανικό. Κρατάω την παρατήρηση πώς οι άνθρωποι είμαστε χωρισμένοι σε εκείνους που πιστεύουν πως «η μεγαλύτερη φυλακή είναι ότι σε έπεισαν ότι όλα γίνονται για καλό σου» και σε εκείνους που πιστεύουν πως «η μεγαλύτερη φυλακή είναι ότι σε έπεισαν ότι όλα γίνονται για κακό σου». Κρατάω την καθοριστική ανάγκη της ανθρωπότητας για κριτική σκέψη και παιδεία, προκειμένου να βγάλει το ένα πόδι της από το μεσαίωνα που έχει χωθεί. Τέλος, κρατάω πόσο πολύτιμη είναι η αγάπη και πόσο μεγάλη η αγκαλιά σε έναν κόσμο υπό κατάρρευση.
- Ποιος είναι ο τίτλος (έργου ή τραγουδιού) που θα θέλατε να αφιερώσετε σήμερα;
«Ticket to the Moon»
